Urlop ojcowski pracownika
Zgodnie z Kodeksem pracy pracownikowi - ojcu, który wychowuje dziecko przysługuje urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni. Uprawnienie to przysługuje zarówno ojcu biologicznemu dziecka do czasu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia, jak i ojcu adopcyjnemu na dziecko do upływu 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, zaś w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (art.182 (3) §1 k.p.). Przepis ten ma zastosowanie wyłącznie do ojców zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę, ponieważ tylko osoby zatrudnione na tej podstawie są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p.
Urlop ojcowski i inne uprawnienia pracowników - ojców związane z rodzicielstwem
Urlop dla ojca prowadzącego działalność gospodarczą
Prawo jednak nie umniejsza roli ojca w odniesieniu do osób, które prowadzą własną działalność gospodarczą, ponieważ pomimo, że nie przysługuje im urlop ojcowski w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy to jednak mogą oni przez okres 14 dni uzyskiwać zasiłek macierzyński z tego tytułu (art. 184 k.p. w zw. z art. 29 ust. 5a ustawy zasiłkowej). Warunkiem jest odprowadzanie składek na ubezpieczenie chorobowe.
Dobrą wiadomością dla przedsiębiorcy jest fakt, że nie jest tu wymagany okres wyczekiwania wynoszący 90 dni, jak w przypadku zasiłku chorobowego, więc wystarczy terminowo opłacić jedną składkę na ubezpieczenie chorobowe, aby móc otrzymywać zasiłek macierzyński.
Polecamy Komplet: INFORLEX.PL Księgowość i Kadry + Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń + INFORorganizer - abonament 12 miesięcy
Zawieszenie działalności gospodarczej?
Podczas pobierania zasiłku przedsiębiorca nie musi zamykać czy zawieszać działalności gospodarczej (w myśl art. 14a SwobDziałGospU), może kontynuować jej prowadzenie, ponieważ w przeciwieństwie do ojca mającego status pracownika nie nabywa on prawa do dni urlopowych, więc może swobodnie wykonywać swoją pracę. Jednak, aby realizować cel zawarty w przepisie regulującym urlop ojcowski, jakim jest opieka nad nowym członkiem rodziny, nawiązanie z nim bliższej więzi oraz odciążenie matki dziecka, słusznym byłoby zamknięcie działalności gospodarczej na ten okres zwłaszcza, że niektóre jednostki ZUS-u wymagają złożenia odpowiedniego oświadczenia przez przedsiębiorcę, że przez okres pobierania zasiłku działalność nie będzie wykonywana.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu ojcowskiego jest uprawnieniem jednorazowym i niepodzielnym, co oznacza, że przedsiębiorca nie może podzielić 14- dniowego okresu pobierania zasiłku na części.
Niezależność urlopu ojcowskiego
Istotna jest równie kwestia, że urlop ojcowski jest niezależny od urlopu macierzyńskiego oraz tzw. urlopu "tacierzyńskiego". Oznacza to, że ojciec prowadzący działalność gospodarczą może skorzystać z 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego zarówno wtedy, gdy matka korzysta jednocześnie z urlopu macierzyńskiego, jak i w sytuacji gdy sam ojciec wykorzystuje część urlopu macierzyńskiego żony w formie tzw. "urlopu tacierzyńskiego". W praktyce więc możliwe jest równoczesne skorzystanie z urlopu "tacierzyńskiego", jak i dodatkowego 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego.
Wymagane dokumenty
Przedsiębiorca, aby skorzystać z uprawnień, o których stanowi art.182 (3) §1 k.p. musi złożyć stosowne dokumenty do ZUS-u. W myśl przepisów Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, należy wypełnić poniższe formalności:
- dostarczyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem,
- odpowiednio prawomocne postanowienie sądu o przysposobieniu dziecka lub jego kopię potwierdzoną przez płatnika zasiłku za zgodność z oryginałem;
- oświadczenie ubezpieczonego, że zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego nie został pobrany z innego tytułu;
- wniosek ubezpieczonego o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ojcowskiego (druk ZAS-34), złożony przed terminem rozpoczęcia korzystania z zasiłku macierzyńskiego, zawierający datę, od której ubezpieczony zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego – w przypadku ubezpieczonego niebędącego pra¬cownikiem.
- druk ZUS Z-3b, na którym należy wskazać numer rachunku bankowego, na jaki będzie przekazana kwota zasiłku macierzyńskiego.
Dokumenty te należy złożyć do ZUS-u właściwego ze względu na siedzibę płatnika składek najpóźniej dzień przed rozpoczęciem okresu urlopu.
Zasiłek za urlop ojcowski
Zasiłek macierzyński wypłacany jest ojcu w ciągu 30 dni od daty złożenia powyższych dokumentów, co stanowi tym samym pozytywną odpowiedź na rozpatrzenie wniosku o zasiłek macierzyński.
Jeżeli chodzi o wysokość zasiłku macierzyńskiego jego wysokość wynosi 100% podstawy jego wymiaru, którą w przypadku prowadzącego własną działalność pozarolniczą co do zasady stanowi przeciętny miesięczny przychód (w rozumieniu ustawy zasiłkowej) za okres 12 miesięcy lub mniej (jeżeli działalność gospodarcza prowadzona jest krócej) poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 31 ust. 1 i art. 48 tej ustawy).
Jeżeli chodzi o wysokość zasiłku w zależności od tzw. ,,małego ZUS-u” i ,,dużego ZUS-u” zasadnicza różnica polega na tym, że płacenie ZUS-u na preferencyjnych warunkach przez okres pierwszych dwóch lat przedłoży się na niższy zasiłek.
Co do zasady wysokość zasiłku macierzyńskiego wyliczana jest biorąc pod uwagę podstawę, od której przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenie społeczne. W pierwszej kolejności ZUS oblicza średnią podstawę dla ostatnich 12 miesięcy lub krócej, w których było opłacane ubezpieczenie chorobowe. Od tak wyliczonej średniej odejmuje się 13,71% tej kwoty, a uzyskaną wartość dzieli się przez 30. W ten sposób oblicza się stawkę zasiłku za jeden dzień przebywania na urlopie macierzyńskim. Aby uzyskać kwotę zasiłku za miesiąc należy pomnożyć wynik przez liczbę dni w miesiącu. Należy też pomniejszyć tą kwotę o podatek dochodowy, który za przedsiębiorcę odprowadza ZUS.
Aby uzyskać wyższy zasiłek macierzyński należałoby opłacać wyższe składki. Przedsiębiorca, który zdecyduje się płacić składkę chorobową, może sam ustalić od jakiej kwoty, czyli podstawy, będzie ją opłacał. Podstawa ta nie może jednak przekroczyć 250 % przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.
W przypadku obliczania zasiłku w razie tzw. ,,pełnego ZUS-u” kalkulacje można zobrazować w następujący sposób:
Minimalna podstawa dla dużego ZUS-u w 2014 r. wynosi 2247,60 zł. Kwotę tą mnożymy przez 13,71 % (9,76% - składka emerytalna, 1,5%- składka rentowa, 2,45% - składka chorobowa), co daje wynik 308,15 zł. Od średniej podstawy wynoszącej 2247,60 zł odejmujemy 308, 15 zł, co daje kwotę 1939, 45 zł. Następnie dzielimy ją przez liczbę dni w miesiącu, czyli 1939,45 zł / 30 = 64,65 zł.
Od kwoty tej musimy odliczyć wysokość podatku stanowiącego 18% ( 64,65 zł mnożymy przez kwotę podatku w wysokości 18% co daje nam kwotę w wysokości 11,64 zł.)
Tak wyliczony podatek odejmiemy od kwoty 64,65 zł i wówczas uzyskamy 53,01 zł dziennie zasiłku macierzyńskiego.
Jako, że urlop ojcowski wynosi 14 dni kalendarzowych kwotę 53,01 zł mnożymy przez liczbę tych dni co oznacza, że ojcu-przedsiębiorcy za cały okres pobierania zasiłku będzie przysługiwało ok. 742 zł (53,01zł x14 dni=742 zł). Jest to kwota netto, w związku z tym tyle przedsiębiorca otrzyma od ZUS-u ,,na rękę”.
Istotne jest, że wpływu na wysokość zasiłku macierzyńskiego nie ma jakikolwiek dodatkowy dochód uzyskiwany w okresie jego pobierania.
Jaki jest wymiar urlopu ojcowskiego?
Zwolnienie ze składek ZUS
Dodatkowo bardzo ważną informacja dla przedsiębiorcy jest fakt, że za owe 14 dni pobierania zasiłku macierzyńskiego z tytułu urlopu ojcowskiego ojciec-przedsiębiorca zwolniony jest z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, co oznacza, że składki te będą opłacone wyłącznie za pozostałą część miesiąca wynoszącą 16 dni (jeżeli przyjmiemy, ze miesiąc wynosi 30 dni). Dlatego należałoby zwrócić uwagę, że jeżeli kwotę stanowiącą podstawę pełnego ZUS, o której wspomniano przy wcześniejszych obliczeniach, tj. 2247, 60 zł podzielimy przez 30 dni w miesiącu, otrzymamy wówczas stawkę dzienną w wysokości 74,92 zł. Następnie kwotę tę mnożymy przez pozostałe 16 dni miesiąca, co wyniesie w sumie 1198,72 zł.
Kolejny krok to pomnożenie tej kwoty przez stawki ubezpieczeń społecznych, które stanowią sumę w wysokości 411,77 zł. Jest to kwota, jaką przedsiębiorca przeznacza na składki ubezpieczeń społecznych zamiast ok. 772 zł. Dodatkowo dochodzi jedynie składka na ubezpieczenie zdrowotne w pełnej wysokości.
Oszczędność to kwota zasiłku macierzyńskiego w wysokości 742 zł uzyskana w ciągu 14 dni oraz składki ZUS w wys. 360 zł, jakie powinny być opłacone za okres 14 dni pobierania zasiłku, czyli w sumie kwota 1102 zł.
Przedsiębiorca, który chciałby skorzystać z powyższych ulg musi dokonać właściwych obliczeń i wykazać je w deklaracji ZUS DRA, które dokładnie wyszczególnią powyższe kwoty.
Podstawa prawna:
- Art. 2, art.182 (3) §1, art. 184 k.p. ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.- Kodeks pracy, Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z pozn.zm.
- Art. 29 ust. 5a, art. 31 ust.1, art.48 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. 1999 nr 60 poz. 636.
- Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887.
- Art. 14 a ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. 2004 nr 173 poz. 1807.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. 2012 poz. 444.