Jak uchylić regulamin pracy w 2017 r. krok po kroku

Pracodawca, który chce zlikwidować regulamin pracy, gdyż zatrudnia mniej niż 50 pracowników, musi przejść taką samą procedurę jak przy jego wprowadzaniu. Jeśli działają u niego związki zawodowe, musi z nimi ustalić uchylenie regulaminu pracy. Jeżeli natomiast w firmie nie ma organizacji związkowych, pracodawca może samodzielnie uchylić regulamin pracy.

Od 1 stycznia 2017 r. obowiązek posiadania regulaminu pracy dotyczy pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników (a nie, jak było wcześniej, co najmniej 20 pracowników) i nie są objęci układem zbiorowym pracy (art. 104 § 1¹ Kodeksu pracy). Zupełną nowością jest przyznanie zakładowym organizacjom związkowym od 1 stycznia 2017 r. prawa do wystąpienia z wnioskiem o wprowadzenie (utrzymanie) regulaminu pracy. Jeśli skorzystają one z tego uprawnienia, pracodawca musi spełnić ich żądanie. Dotyczy to pracodawców zatrudniających co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, u których nie obowiązuje układ zbiorowy pracy lub gdy układ ten nie zawiera odpowiednich postanowień w sprawie organizacji i porządku w procesie pracy oraz związanych z tym praw i obowiązków pracowników (art. 104 § 3 Kodeksu pracy).

Pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników, nieobjęci układem zbiorowym pracy lub gdy układ ten nie zawiera odpowiednich postanowień, które powinny być zamieszczone w regulaminie pracy, mogą wprowadzić (utrzymać) regulaminy pracy (art. 104 § 2 Kodeksu pracy).

Polecamy produkt: Wielka Księga Prawa Pracy

Przedstawione regulacje powodują, że pracodawcy zatrudniający mniej niż 50 pracowników, którzy dotychczas byli zobligowani do posiadania regulaminu pracy, teraz mogą z niego zrezygnować. Choć przepisy nie zawierają żadnych rozwiązań w zakresie likwidacji regulaminu pracy, należy przyjąć, że obowiązuje tu taka sama procedura jak przy jego ustalaniu. Taki sposób likwidacji regulaminu pracy potwierdziło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (stanowisko z 4 stycznia 2017 r.). Poniżej wskazujemy krok po kroku, jak to zrobić.

Krok 1. Uzgodnij uchylenie regulaminu pracy z organizacją związkową

Ten etap postępowania dotyczy jedynie pracodawcy, u którego funkcjonuje jedna lub kilka organizacji związkowych. Pracodawca musi z nimi uzgodnić rezygnację z dalszego stosowania regulaminu pracy (art. 104² § 1 Kodeksu pracy). Pominięcie tego obowiązku spowoduje nieważność decyzji o uchyleniu regulaminu (wyrok SN z 21 marca 2001 r., I PKN 320/00, OSNP 2002/24/599).

Uzgodnienia dotyczące likwidacji regulaminu pracy rozpoczynają się od ustalenia terminu, do którego będą one trwały. Może on być określony dowolnie, gdy u pracodawcy działa tylko jedna organizacja związkowa, ponieważ żaden z przepisów go nie wskazuje. Inaczej jest w razie istnienia w firmie kilku związków zawodowych. W tym przypadku termin wynika z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Jest to 30 dni (licząc od dnia dostarczenia propozycji pracodawcy) na przedstawienie wspólnego stanowiska wszystkich organizacji związkowych, przedłożonego pracodawcy w formie jednego pisma (wyrok SN z 19 stycznia 2012 r., I PK 83/11). Gdy związek/związki nie wypowiedzą się w wyznaczonym terminie, pracodawca może traktować ich milczenie jako uzgodnienie stanowisk. Musi natomiast utrzymać regulamin pracy, jeżeli organizacje związkowe nie zgodzą się na jego likwidację i żądają posiadania regulaminu pracy (art. 104 § 3 Kodeksu pracy).

Przykład

Pracodawca zatrudnia 36 pracowników. Działa u niego jedna organizacja związkowa, z którą wcześniej uzgadniał treść wprowadzanego regulaminu pracy. Teraz chce zrezygnować z tego regulaminu. W związku z tym wystosował do związku pismo w tej sprawie, proponując:

● termin uzgodnienia wspólnej decyzji: od 13 do 31 marca 2017 r.,

● likwidację regulaminu po 2 tygodniach od dnia podania decyzji do wiadomości pracowników: 14 kwietnia 2017 r.,

● brak zmian w organizacji i porządku pracy w stosunku do uchylanego regulaminu: przeniesienie postanowień regulaminu pracy do informacji o warunkach zatrudnienia załączanej do umowy o pracę oraz obwieszczeń.

Organizacja związkowa przystała na przedstawione warunki, co doprowadziło do likwidacji regulaminu pracy. Obowiązywałby on nadal, gdyby związek zajął negatywne stanowisko w tej sprawie.

Krok 2. Podejmij decyzję o likwidacji regulaminu pracy samodzielnie

Pracodawca ma prawo sam zdecydować o uchyleniu regulaminu pracy w trzech sytuacjach. Pierwsza ma miejsce wtedy, gdy w ustalonym czasie nie udało się dokonać żadnych uzgodnień z jedyną działającą w firmie organizacją związkową i nie żąda ona posiadania regulaminu pracy. Druga – jeśli u pracodawcy nie funkcjonuje żaden związek zawodowy. Trzecia natomiast wynika z art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Przepis ten pozwala pracodawcy na samodzielne podjęcie decyzji w sprawie uchylenia regulaminu pracy, jeżeli organizacje związkowe nie przedstawią wspólnego stanowiska w ciągu 30 dni od otrzymania propozycji pracodawcy.

Przykład

Pracodawca zatrudniający 43 pracowników chce zlikwidować regulamin pracy. W jego firmie funkcjonują dwie organizacje związkowe, które otrzymały od niego propozycję w tej sprawie 28 lutego 2017 r. Miały 30 dni na przedstawienie wspólnego stanowiska, ale nie potrafiły się porozumieć. W efekcie do 30 marca 2017 r. pracodawca nie otrzymał od nich żadnej informacji. Dlatego podjął decyzję o likwidacji regulaminu pracy samodzielnie. Postępowanie pracodawcy było prawidłowe.

Krok 3. Podaj informację o likwidacji regulaminu pracy do wiadomości pracowników

Gdy zapadnie decyzja o uchyleniu regulaminu pracy, informacja o tym musi trafić do pracowników. Pracodawca przekazuje ją w sposób u niego przyjęty (art. 104³ § 1 Kodeksu pracy). Może to uczynić np. poprzez wywieszenie informacji na tablicy ogłoszeń, rozesłanie jej do wszystkich pracowników drogą e-mailową, publikację ogłoszenia w intranecie, przekazanie tekstu wszystkim pracownikom na piśmie czy podpisanie oświadczeń o zapoznaniu się z informacją o likwidacji regulaminu.

Od dnia podania decyzji do wiadomości pracowników zaczyna biec 2-tygodniowy termin, po którego upływie regulamin pracy przestanie obowiązywać.

Przykład

Pracodawca zatrudniający 28 pracowników, u którego nie działa żadna organizacja związkowa, podjął decyzję o uchyleniu regulaminu pracy. Wiadomość o tym przesłał pracownikom e-mailem. Dodatkowo wywiesił informację na tablicy informacyjnej w recepcji biura. Uczynił to 17 lutego 2017 r. Regulamin pracy stracił moc obowiązującą 4 marca 2017 r.

Krok 4. Zmień umowy o pracę i informację o warunkach zatrudnienia

Regulamin pracy powinien ustalać przede wszystkim:

● organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,

● systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,

● porę nocną,

● termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia,

● wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,

● rodzaje prac i wykaz stanowisk prac dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,

● wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe,

● obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,

● przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy,

● kary z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.

Niektóre z tych kwestii są jednocześnie uregulowane w umowie o pracę. Czasami dzieje się tak z terminem i miejscem wypłaty wynagrodzenia lub systemem czasu pracy. Jeśli tak się zdarzyło, a po uchyleniu regulaminu pracy te postanowienia pozostają bez zmian, nie ma potrzeby modyfikowania umów o pracę. Jeżeli jednak pracodawca chce zapisać któryś z obszarów dotychczas unormowanych w regulaminie pracy w umowie o pracę (co jest niewskazane ze względu na obowiązek wypowiedzeń przy każdorazowej ich zmianie – np. wyrok SN z 21 marca 2014 r., II PK 174/13), wówczas musi zastosować albo porozumienia zmieniające (aneksy), albo wypowiedzenia zmieniające. W tym zakresie nie ma zgodności wśród ekspertów prawa pracy. Przyjmuje się, że aneksy wystarczą, gdy likwidacja regulaminu pracy w żaden sposób nie wpływa na dotychczasowe indywidualne warunki zatrudnienia. Potwierdza to stanowisko SN, uznające, że zmiana warunków pracy i płacy może nastąpić w drodze porozumienia, do którego nie stosuje się wymagań w zakresie formy pisemnej. Takie porozumienie jest tym bardziej dopuszczalne, jeśli przynosi zmianę korzystniejszą dla pracownika (postanowienie SN z 29 stycznia 2003 r., I PK 255/02). Modyfikacja warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownika powoduje jednak konieczność zastosowania wypowiedzeń zmieniających.

Polecamy: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami

Uchylenie regulaminu pracy wymusza na pracodawcy konieczność aktualizacji pisemnych informacji o warunkach zatrudnienia dołączanych do umów o pracę. W razie braku regulaminu pracy pracodawca powinien zawrzeć w niej informacje określające: porę nocną, miejsce, termin i czas wypłaty wynagrodzenia, a także przyjęty sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. Informacja z tymi elementami powinna trafić do rąk pracownika w ciągu 7 dni od uchylenia regulaminu pracy (odpowiednio art. 29 § 3 Kodeksu pracy).

Przykład informacji o warunkach zatrudnienia po uchyleniu regulaminu pracy

Krok 5. Przygotuj nowe dokumenty wewnątrzzakładowe

Po uchyleniu regulaminu pracy pracodawca musi utworzyć:

● obwieszczenie o systemach i rozkładach czasu pracy oraz okresach rozliczeniowych, zgodnie z art. 150 § 1 Kodeksu pracy,

● specjalny akt (np. obwieszczenie) z wykazem lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, do czego obliguje go art. 200¹ § 4 Kodeksu pracy.

Tylko te dwa dokumenty są obowiązkowe. Pozostałe obszary likwidowanego regulaminu pracy nie muszą być normowane w aktach prawa wewnątrzzakładowego u pracodawców zatrudniających poniżej 50 pracowników. Jednak z racji możliwych procesów sądowych w celach dowodowych zaleca się utworzenie dokumentów, pod dowolną nazwą, ustalających m.in.:

● organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,

● obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,

● procedurę antymobbingową.

Likwidacja regulaminu pracy powoduje, że pracodawca musi wydać obwieszczenie o systemach i rozkładach czasu pracy.

Wzór obwieszczenia o systemach i rozkładach czasu pracy

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 pkt 3 ustawy z 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców – Dz.U. z 2016 r. poz. 2255

● art. 29 § 3, art. 104–104³, art. 150 § 1, art. 200¹ § 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60

● art. 30 ust. 5 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych – j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1881

Autor: Jadwiga Sztabińska - prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym z zakresu sfery budżetowej.