RADA
Nie mogą Państwo nakazać pracownikowi odpracowania godzin nieobecności w pracy z powodu przeprowadzanych badań tylko z tego względu, że przez swoją nieobecność w pracy wyrządził szkodę. Mają jednak Państwo prawo pociągnąć pracownika do odpowiedzialności materialnej za powstałą szkodę związaną z awarią maszyn produkcyjnych, pod warunkiem że awaria ta powstała z winy tego pracownika, na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez niego obowiązków pracowniczych.
UZASADNIENIE
Pracodawca ma obowiązek zwolnienia pracownika od pracy na czas przeprowadzania badań lekarskich. Tym samym pracodawca nie może nakazać pracownikowi, aby odpracował swoją nieobecność w pracy spowodowaną przeprowadzaniem w godzinach pracy obowiązkowych badań lekarskich. Obowiązkowe badania lekarskie powinny być przeprowadzane, jeśli jest to tylko możliwe, w godzinach pracy (art. 229 § 3 Kodeksu pracy).
Pracodawca, kierując pracownika na obowiązkowe badania lekarskie, ma prawo zweryfikować, czy czas poświęcony przez pracownika na przeprowadzenie badań jest czasem faktycznie przez niego wykorzystanym w tym celu. Pracodawca może wezwać pracownika do złożenia w tym zakresie wyjaśnień. Jeżeli pracodawca po weryfikacji wyjaśnień złożonych przez pracownika dojdzie do przekonania, że wyjaśnienia pracownika są nieprawdziwe, może nakazać mu odpracowanie poza godzinami jego pracy tego czasu, który faktycznie nie był przez pracownika wykorzystany na przeprowadzenie obowiązkowych badań lekarskich.
PRZYKŁAD
Firma skierowała na badania lekarskie 5 pracowników. Pracownicy udali się na badania lekarskie tego samego dnia, tj. w poniedziałek o godz. 8.00. Czworo z nich wróciło do firmy o godz. 12.00 i przepracowało pozostały czas do godziny 16.00. Piąty pracownik nie stawił się już tego dnia do pracy. W następnym dniu poinformował przełożonego, że był na badaniach lekarskich do godz. 15.50. Pracodawca wezwał pracownika do złożenia wyjaśnień dotyczących czasu trwania badań lekarskich. Pracownik wyjaśnił, że stawił się do zakładu medycyny pracy o godzinie 8.00 wraz z pozostałymi 4 pracownikami. Jednak tylko on nosi okulary i od godz. 12.00 do godz. 15.20 musiał czekać na okulistę, do którego była długa kolejka. Pracodawca skontaktował się z zakładem medycyny pracy i uzyskał informację, że w dniu przeprowadzania badań lekarskich przez pracownika nie było kolejek, a lekarzy okulistów przyjmowało aż 5. Każdy skierowany pracownik mógł przeprowadzić tego dnia komplet okresowych badań lekarskich, łącznie z badaniem krwi i wizytą u lekarza wydającego zaświadczenie o dopuszczeniu do pracy, w czasie od 3 do 4 godzin. Na tej podstawie pracodawca ukarał pracownika karą nagany oraz nakazał mu odpracować poza godzinami jego pracy po 2 godziny przez 2 kolejne dni robocze. W przedstawionej sytuacji postępowanie pracodawcy było prawidłowe.
Niezależnie od nakazania pracownikowi odpracowania poza godzinami pracy nieobecności w zakładzie pracy w tej części, która nie była wykorzystana przez pracownika na przeprowadzenie badań lekarskich, pracodawca może pociągnąć pracownika do odpowiedzialności materialnej za szkodę powstałą w czasie tej nieobecności, a spowodowaną wcześniejszym niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych.
Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za rzeczywistą stratę poniesioną przez pracodawcę. Ponadto zaistniała strata powinna być normalnym następstwem działania lub zaniechania pracownika. Normalnymi następstwami są w tym przypadku takie zdarzenia, które każdy pracownik, z uwagi na posiadaną wiedzę w danej dziedzinie, kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe i życiowe, mógł przewidzieć. Odszkodowanie którego pracodawca może w takim przypadku domagać się od pracownika, nie może jednak przekroczyć jego 3-miesięcznego wynagrodzenia (art. 119 Kodeksu pracy).
PRZYKŁAD
Pracownik pracuje na stanowisku głównego konserwatora maszyn. Firma zajmuje się produkcją wafli i batonów. Do obowiązków pracowniczych pracownika należy m.in. okresowa konserwacja maszyn. Ostatnia konserwacja została przeprowadzona w grudniu 2008 r. W maju 2009 r. pracownik został skierowany przez firmę na okresowe badania lekarskie. W dniu, w którym przebywał na badaniach, awarii uległa jedna z maszyn. Spowodowało to kilkugodzinny przestój linii produkcyjnej. Firma zleciła naprawę i konserwację tej maszyny zewnętrznej firmie. Okazało się, że pracownik nie wykonał swoich obowiązków pracowniczych w wymaganym terminie, ponieważ okresową konserwację parku maszynowego powinien przeprowadzić na koniec marca 2009 r. Mimo zatem, że awaria maszyny nastąpiła w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, firma może pociągnąć go do odpowiedzialności materialnej za powstałą szkodę w granicach rzeczywiście poniesionej straty. Awaria była bowiem spowodowana niedopilnowaniem przez pracownika terminu konserwacji. Rzeczywistą stratą firmy jest w tym przypadku wartość uszkodzonych części maszyny, a także poniesiony przez pracodawcę koszt robocizny firmy naprawczej. Stratą rzeczywistą poniesioną przez firmę nie będzie natomiast wartość wafli i batonów, które mogłyby zostać wyprodukowane w czasie awarii maszyny produkcyjnej.
Podstawa prawna:
- § 1 i § 2 rozporządzenia z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.),
- art. 114–122, art. 229 Kodeksu pracy.