Jeśli natomiast pracownik obiektywnie nie może lub nie jest w stanie wykonać polecenia, wówczas karanie go nie jest zgodne z przepisami prawa pracy. Na przykład, jeśli pracownik nie jest w stanie wykonać kolejnego polecenia dlatego, że wykonuje poprzednie polecenie, wówczas nałożenie na niego kary porządkowej będzie niezasadne.
Obowiązkiem pracownika jest wykonywanie poleceń służbowych pracodawcy, które dotyczą pracy, jeśli nie są sprzeczne z przepisami lub umową o pracę (art. 100 k.p.), i to niezależnie od tego, czy są one wydawane ustnie czy pisemnie. Obowiązki pracownika wynikające z zawartej umowy o pracę określają przepisy prawa pracy, postanowienia samej umowy o pracę oraz zwyczaj zakładowy w zakresie ich konkretnego kształtu (wyrok SN z 23 października 2003 r., I PK 425/02, OSNP 2004/20/345). Zakres zadań wynikający z zawartej umowy o pracę może być konkretyzowany nie tylko przez pisemny zakres obowiązków, ale również w drodze poleceń pracodawcy, pod warunkiem że mieszczą się w granicach wyznaczonych zajmowanym stanowiskiem pracy (wyrok SN z 26 lutego 2003 r., I PK 149/02, M.P.Pr. - wkł. 2004/4/7).
Pracodawca ma do dyspozycji wiele środków dyscyplinujących pracownika. Do pracodawcy należy również ocena zachowania pracownika w zależności od okoliczności zaistniałej sytuacji. Jeżeli więc odmowa wykonania polecenia służbowego przez pracownika nie była zasadna, pracodawca może zastosować karę porządkową, upomnienia lub nagany (art. 108 § 1 pkt 1 i 2 k.p.).
W skrajnych przypadkach pracodawca może rozważyć rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę za wypowiedzeniem (np. jeśli pracownik często nie wykonuje poleceń) lub bez wypowiedzenia z winy pracownika (np. w sytuacji gdy odmowie wykonania polecenia towarzyszą agresja pracownika i wulgarne słowa). Należy pamiętać, że jeżeli pracownik nie zgadza się z dokonaną przez pracodawcę oceną zasadności odmowy wykonania polecenia służbowego, ma prawo odwołania do sądu. W takim przypadku to sąd jako obiektywny organ dokona ostatecznej, wiążącej strony oceny zasadności odmowy pracownika. I w konsekwencji orzeknie (jeśli uzna rację pracownika) według żądania pracownika o uchyleniu zastosowanej kary porządkowej, przywróceniu do pracy bądź o odszkodowaniu za nieuzasadnione lub niezgodne z przepisami rozwiązanie umowy o pracę.
Z drugiej strony pracodawca, oceniając sytuację, powinien pamiętać, że pracownik ma prawo odmówić wykonania polecenia służbowego w sytuacji, gdy polecenie jest niezgodne z jego umową o pracę lub z przepisami prawa bądź gdy polecenie nie dotyczy umowy.
Szczególny przypadek odmowy wykonania polecenia służbowego przewiduje art. 210 k.p., według którego, w sytuacji gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik w takich okolicznościach ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.