Obowiązek wykonywania pracy poza normalnymi godzinami
Zgodnie z art. 1514 Kodeksu pracy pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych w razie konieczności mają obowiązek wykonywania pracy poza normalnymi godzinami. Nie przysługuje im z tego tytułu prawo do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych. Pośrednio potwierdza to wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 r. (II PK 56/05). Sąd Najwyższy uznał, że pozbawienie prawa do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy tylko wyjątkowych sytuacji i tylko pracowników zajmujących określone stanowiska związane z zarządem zakładem pracy lub jego wyodrębnionej części.
Zobacz również serwis: Składniki wynagrodzenia
Charakter przepisu
Przepis ten ma charakter jednostronnie bezwzględnie obowiązujący. W związku z tym w układzie zbiorowym pracy oraz w umowie o pracę dopuszczalne jest uzgodnienie dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych osób zatrudnionych na stanowiskach kierowników wyodrębnionych jednostek organizacyjnych zakładu pracy, ale nie wyłączenie prawa do takiego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych innych niż określone w tym przepisie nie będzie skuteczne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2005 r., sygn. akt II PK 383/04).
Zobacz: Kiedy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych
Dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych
Jeżeli kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto, przysługuje im prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości:
- 100 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
- 50 % wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony wyżej.
Zobacz: Jak rozliczać godziny nadliczbowe
Wadliwa organizacja pracy
Wyjątkiem przyznającym osobom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych prawo do dodatku za pracę ponad limit jest niewłaściwa organizacja pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2004 r. (III PK 22/04) osoby te nie mogą być pozbawione prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy, zmuszone są do systematycznego przekraczania obowiązujących norm czasu pracy. Bardzo ważne, by pracownik nie miał wpływu na organizację pracy. Powinna zostać mu narzucona. Tylko wtedy będzie przysługiwało mu dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Gdyby jednak kierownik sam nałożył na siebie dodatkowe obowiązki, nie otrzyma dodatkowego wynagrodzenia.
Zobacz także: Forum Kadry - Czas pracy
Należy podkreślić, że pełnienie funkcji kierowniczych nie upoważnia pracodawcy do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w samym założeniu rodzą konieczność stałego wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2010 r., sygn. akt I PK 79/10).
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)