UZASADNIENIE
Obowiązujący w Polsce model statystyczny wypadku przy pracy GUS, przyjęty na podstawie Europejskiego Systemu Statystyk Wypadków przy Pracy (Eurostat) uwzględnia zarówno:
- wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego (nazywane odchyleniem) oraz
- wydarzenie powodujące uraz.
Wydarzenie będące odchyleniem od stanu normalnego jest opisem niecodziennego zdarzenia, odbiegającego od normalnego przebiegu procesu pracy, np. utrata kontroli nad narzędziem, upadek na tym samym poziomie, uszkodzenie materiału powodujące odłamki.
Odchyleniem jest wydarzenie, które powoduje wypadek. Jeżeli doszło do całego łańcucha wydarzeń, należy odnotować ostatnie ze stwierdzonych odchyleń, będzie to wtedy nieprawidłowość najbliższa w czasie wypadkowi.
Wydarzenie powodujące uraz (fizyczny lub psychiczny) opisuje, w jaki sposób osoba poszkodowana została zraniona, np. uderzenie przez odłamek cegły, uderzenie pionowe o grunt, kolizja z poruszającym się pojazdem.
Jak widać, powyższe pojęcia związane z wydarzeniami są zupełnie różne od przyczyn zaistnienia danego zdarzenia wypadkowego. Przyczyną wypadku będzie np. niewłaściwy sposób składowania materiałów, brak środków ochrony indywidualnej, przechodzenie w niewłaściwym miejscu.
Zrozumienie powyższego problemu ułatwi właściwe ustalanie przyczyn wypadku w sporządzanych protokołach powypadkowych. Pomoże także w sporządzaniu statystycznych kart wypadków w zakresie określania wydarzenia będącego odchyleniem od stanu normalnego oraz powodującego uraz.
PRZYKŁAD
Pracownik spadł z rusztowania systemowego ustawionego przy zewnętrznej elewacji wznoszonego budynku. Bezpośrednią przyczyną zdarzenia był brak na rusztowaniu właściwych zabezpieczeń przed upadkiem z wysokości, np. balustrady składającej się z poręczy ochronnych i deski krawężnikowej – brak środków ochrony zbiorowej. Jest to przyczyna techniczna, ale do jej wystąpienia doprowadziły przyczyny:
- pośrednie – organizacyjne (brak właściwego odbioru rusztowania) oraz
- ludzkie (przyzwolenie na prowadzenie prac na wysokości w warunkach bezpośredniego zagrożenia życia).
Natomiast wydarzeniem będącym odchyleniem od stanu normalnego w tej sytuacji jest upadek osoby z wysokości na niższy poziom. Wydarzenie powodujące uraz określimy jako pionowe zderzenie z podłożem.
Przykład ten obrazuje, jak bez wystąpienia przyczyny (brak środków ochrony) nie doszłoby do wydarzenia będącego odchyleniem od stanu normalnego (upadek osoby z wysokości na niższy poziom). Powyższy przykład pokazuje także mechanizm, w jaki sposób przyczyny doprowadzają do sytuacji zaistnienia wydarzenia.
WSKAZÓWKA!
W sporządzanych protokołach powypadkowych trzeba określić przyczyny wypadku (braki i nieprawidłowości, które przyczyniły się do jego powstania), a nie przyczynę urazu doznanego przez poszkodowanego pracownika.
PODSTAWA PRAWNA
- Załącznik nr 2 do rozporządzenia z 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (DzU nr 14, poz. 80).