Nawet 30000 zł grzywny grozi osobie, która nie dopełniła swoich obowiązków w razie wypadku przy pracy. Dlatego, jeżeli dojdzie do wypadku przy pracy, należy zachować zimną krew i działać zgodnie z ustaloną na taką okoliczność procedurą postępowania.
- Wypadek przy pracy
- Obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy
- Procedura stosowana w razie wypadku przy pracy
- Odpowiedzialność w razie niedopełnienia obowiązków
Wypadek przy pracy
Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Śmiertelnym wypadkiem przy pracy jest wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Natomiast za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała.
Z kolei za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy
W razie wypadku przy pracy obowiązkiem pracodawcy jest podjęcie niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie. Pracodawca powinien też zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
Ponadto pracodawca zapewnia ustalenie w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku. Jest też obowiązany zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.
Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
Procedura stosowana w razie wypadku przy pracy
W razie wypadku przy pracy postępowanie powinno wyglądać następująco:
Krok 1. Obowiązek pracownika i pracodawcy zawiadomienia o wypadku przy pracy
Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien niezwłocznie poinformować o wypadku swojego przełożonego. Jednakże niezgłoszenie pracodawcy wypadku przez poszkodowanego pracownika nie uzasadnia odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy.
Pracodawca z kolei musi niezwłoczne zawiadomić:
właściwego okręgowego inspektora pracy oraz
prokuratora
o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał skutki właściwe dla tych wypadków przy pracy, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Krok 2. Konieczność zabezpieczenie miejsca wypadku
Pracodawca zobowiązany jest zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:
dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych;
uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane;
dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
Pracodawca w uzgodnieniu ze społecznym inspektorem pracy może wyrazić zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku. W razie wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego zgody na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie zmian w miejscu wypadku udziela pracodawca po uzgodnieniu z właściwym inspektorem pracy i prokuratorem. Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
Krok 3. Powołanie zespołu powypadkowego przez pracodawcę
Pracodawca powołuje zespół powypadkowy. Jego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyny wypadku.
Zwykle w skład zespołu powypadkowego wchodzi pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy.
Krok 4. Zespół powypadkowy przystępuje do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku
Zespół powypadkowy ustalając okoliczności i przyczyn wypadku powinien w szczególności:
dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku;
w razie potrzeby sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku;
wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;
zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku;
zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku;
zebrać inne dowody dotyczące wypadku;
dokonać prawnej kwalifikacji wypadku;
określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
Zespół powypadkowy jest obowiązany wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione.
Krok 5. Sporządzenie protokołu powypadkowego przez zespół powypadkowy
Zespół powypadkowy sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy - protokół powypadkowy. Protokół należy sporządzić nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym, wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu.
Krok 6. Zatwierdzenie i doręczenie protokołu powypadkowego
Zespół powypadkowy doręcza protokół powypadkowy z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawcy.
Pracodawca zatwierdza protokół powypadkowy nie później niż w terminie 5 dni od dnia jego sporządzenia. Jeżeli protokół wymaga wyjaśnień i uzupełnień zespół powypadkowy sporządza w terminie do 5 dni nowy protokół powypadkowy, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza osobom uprawnionym: poszkodowanemu pracownikowi, członkom rodziny zmarłego pracownika – w razie śmiertelnego wypadku pracy oraz inspektorowi pracy – w razie śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy.
Pracodawca przechowuje protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat.
Krok 7. Wpis do rejestru wypadków przy pracy prowadzonego przez pracodawcę
Na podstawie protokołu powypadkowego pracodawca dokonuje wpisu do rejestru wypadków przy pracy. Pracodawca prowadzi taki rejestr na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych.
Krok 8. Sporządzenie statystycznej karty wypadku przy pracy i przekazanie jej do GUS
Pracodawca sporządza statystyczną kartę wypadku przy pracy na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego.
W terminie 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy, pracodawca przekazuje statystyczną kartę wypadku przy pracy w formie elektronicznej na portal sprawozdawczy GUS.
Krok 9. Analiza przyczyn wypadków przy pracy
Pracodawca jest obowiązany analizować przyczyny wypadków przy pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.
Odpowiedzialność w razie niedopełnienia obowiązków
Osoba, która wbrew obowiązkowi:
nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy,
nie ujawnia wypadku przy pracy, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków
podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Podstawa prawna:
art. 234, art. 236 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)
art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (j.t. Dz.U. z 2022 r. poz. 2189)
§ 2 – 16 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105 poz. 870)
§ 3, § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 grudnia 2022 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. z 2022 r. poz. 2750)