17 listopada 2023 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące BHP na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Co takiego się zmieniło i na co muszą przygotować się pracodawcy?
- Czym jest komputerowe stanowisko pracy?
- Nowe wymagania na komputerowym stanowisku pracy
- Dofinansowanie zakupu okularów korekcyjnych i nie tylko
- Czas na wprowadzenie zmian
Jak uzasadnia ministerstwo, konieczność wprowadzenia zmian wynikała ze znacznego postępu technologicznego oraz konieczności dostosowania przepisów do aktualnej rzeczywistości.
Warto wiedzieć, że nowe wytyczne BHP dotyczą także pracowników zatrudnionych w trybie pracy zdalnej. Jednak w takim przypadku to na pracowniku ciąży obowiązek organizacji swojego miejsca pracy, natomiast pracodawca ma prawo skontrolować jego zgodność z przepisami BHP.
W nowym rozporządzeniu ustawodawca wprowadził szereg minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe. W efekcie praca przy komputerze ma nie obciążać układu mięśniowo-szkieletowego oraz wzroku pracownika, co ma zmniejszyć ryzyko wystąpienia różnych chorób, ale również polepszenie komfortu jego pracy.
Czym jest komputerowe stanowisko pracy?
W nowych przepisach ustawodawca określił, że przez stanowisko pracy wyposażone w monitory ekranowe należy rozumieć przestrzeń pracy zawierającą:
wyposażenie podstawowe, czyli monitor ekranowy, klawiaturę, myszkę oraz inne urządzenia wyjściowe i oprogramowanie;
krzesło i stół;
opcjonalne wyposażenie dodatkowe, takie jak stacja dysków, drukarka, skaner, uchwyt na dokumenty czy podnóżek.
Zmiany wprowadzone w ramach rozporządzenia z 17 listopada 2023 r. dotyczą jedynie stanowisk pracy wyposażonych w ekrany monitorowe, które pracownik użytkuje przez co najmniej połowę dobowego czasu pracy. Pracodawca wprowadzone wytyczne zastosuje więc wtedy, gdy jego pracownik spędza przed komputerem minimum 4 godziny dziennie.
Nowe wymagania na komputerowym stanowisku pracy
Organizując przestrzeń pracy dla swoich pracowników, pracodawca powinien pamiętać o następujących kwestiach:
Stanowisko wyposażone w laptop
Jeżeli pracownik co najmniej połowę swojego dobowego czasu pracy spędza przed przenośnym komputerem, czyli laptopem, to jego stanowisko pracy powinno zostać wyposażone w dodatkowy monitor stacjonarny lub podstawkę pod laptopa. Ważne, aby górna krawędź ekranu znajdowała się bezpośrednio na wysokości oczu pracownika. Dodatkowo powinien otrzymać mysz i klawiaturę.
Monitor
Monitor będący wyposażeniem danego stanowiska pracy powinien spełniać obowiązujące normy – musi mieć funkcję regulowania pochylenia czy wysokości. Ważne, aby górna krawędź monitora znajdowała się na wysokości oczu pracownika, co nie będzie powodowało niewygodnych ruchów głowy i szyi. Ponadto obraz na ekranie powinien być wyraźny i czytelny, z możliwością ewentualnej zmiany jego koloru i kontrastu.
Klawiatura i mysz
Sprzęt ten powinien umożliwić pracownikowi przyjęcie odpowiedniej pozycji dla kończyn górnych. Dodatkowo klawiatura i mysz powinny być ustawione na powierzchni stołu, w takiej odległości od jego krawędzi, aby możliwe było podparcie rąk na blacie z zachowaniem kąta prostego. Natomiast sama powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a umieszczone na niej znaki kontrastowe i czytelne.
Stół/biurko
Co do wymogów odnośnie do stołu czy biurka, to kluczowe jest umożliwienie pracownikowi przyjęcie prawidłowej pozycji, z zachowaniem odpowiedniej ilości miejsca na umieszczenie nóg pod blatem. Natomiast sam blat powinien być matowy, aby nie odbijał światła padającego z góry.
Krzesło/fotel
Każde stanowisko pracy przy komputerze powinno zostać wyposażone w stabilny fotel biurowy, który:
w swojej podstawie ma co najmniej 5 kółek jezdnych;
ma wyprofilowane siedzisko i oparcie;
jest wyposażony w ruchome podłokietniki;
ma siedzisko z możliwością obrotu o 360 stopni.
Dodatkowo fotel biurowy powinien mieć możliwość regulacji oparcia odcinka lędźwiowego i kąta nachylenia oraz wymiary pozwalające na przyjęcie wygodnej pozycji i swobodę ruchów.
Podnóżek
Na życzenie pracownika, stanowisko pracy należy wyposażyć dodatkowo w podnóżek, który ma za zadanie umożliwić utrzymanie prawidłowej pozycji siedzącej. Jest to dodatkowy element wyposażenia komputerowego stanowiska pracy, którego – podobnie jak uchwytu na dokumenty – nie można odmówić pracownikowi.
Oświetlenie
Powinno ono zapewnić komfort pracy wzrokowej. Koniecznie trzeba zadbać o ograniczenie efektów olśnienia, czyli refleksów świetnych, np. od okien, przezroczystych ścian czy jasnych płaszczyzn. Można w tym celu zastosować specjalne oprawy i bariery oświetleniowe.
Dofinansowanie zakupu okularów korekcyjnych i nie tylko
Istotna nowelizacja przepisów dotyczy również udziału pracodawcy w finansowaniu okularów korekcyjnych pracownika i zakłada rozszerzenie o możliwość dofinansowania także zakupu szkieł kontaktowych.
Należy jednak podkreślić, że na podstawie rozporządzenia w pierwszej kolejności pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi dostęp do profilaktycznej opieki zdrowotnej. Jej efektem może być zalecenie lekarskie o korekcji narządu wzroku. Na tej podstawie pracownik może ubiegać się o dofinansowania zakupu okularów lub szkieł kontaktowych, oczywiście pod warunkiem, że:
jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę;
pracuje przed ekranem komputera przez co najmniej 4 godziny dziennie (dotyczy to również tabletów i smartfonów);
posiada zaświadczenie lekarskie, które potwierdza konieczność stosowania okularów korekcyjnych lub szkieł kontaktowych.
W rozporządzeniu nie wskazano natomiast wartości kwoty dofinansowania.
Czas na wprowadzenie zmian
Dla stanowisk pracy, które powstały przed wejściem w życie wskazanego rozporządzenia, czyli przed 17 listopada 2023 r., pracodawcy mają 6 miesięcy na przystosowanie ich do nowych wymogów. Dla stanowisk pracy, które utworzono po 17 listopada 2023 r. nie obowiązują żadne okresy przejściowe, co oznacza, że dane stanowisko od początku powinno być zorganizowane z uwzględnieniem nowych przepisów BHP.
Paulina Włodarczyk, księgowa w firmie inFakt