Zakres działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest regulowany ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Regulują go zwłaszcza art. 68 i 69 rzeczonej ustawy.
Ubezpieczenia społeczne
Podstawowe obowiązki ZUS-u związane są z ubezpieczeniami społecznymi. Ubezpieczenia społeczne to świadczenia gwarantowane przez państwo związane z osiągnięciem odpowiedniego wieku (wieku emerytalnego), niezdolnością do pracy, chorobą lub macierzyństwem a także z wypadkami przy pracy.
Zgodnie z przepisami przywołanej wyżej ustawy do zakresu działania Zakładu należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych.
Oznacza to w szczególności:
- stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
- ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek,
- wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
- prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,
- orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu oraz komisje lekarskie Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych;
Zobacz: Korygowanie nieprawidłowości w dokumentach zgłoszeniowych osób ubezpieczonych
Prewencja
Innym bardzo ważnym zadaniem Zakładu jest prewencja rentowa.
Przejawia się ona przede wszystkim w:
- rehabilitacji leczniczej ubezpieczonych zagrożonych całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy, osób uprawnionych do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, a także osób pobierających rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy;
- badaniach i analizach przyczyn niezdolności do pracy;
- innych działaniach prewencyjnych.
Inne zadania
Ustawa nakłada na ZUS również inne zadania. Realizacja tych zadań ma najczęściej charakter dodatkowy i pomocniczy wobec realizacji zadań związanych z ubezpieczeniami społecznymi i prewencją rentową.
Do innych zadań Zakładu ustawa zalicza:
- opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;
- realizację umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;
- wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta-rencisty, potwierdzających status emeryta-rencisty;
- dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego;
- opracowywanie aktualnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;
- kontrolę orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;
- kontrolę wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;
- wydawanie Biuletynu Informacyjnego;
- popularyzację wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
Zobacz serwis: ZUS
Podsumowanie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma bardzo zróżnicowane zadania. Przede wszystkim jednak jest on odpowiedzialny za wypłatę emerytur i rent.