Umowa na okres próbny 2024 - warto znać najważniejsze wytyczne, ponieważ w 2023 umowa o pracę na okres próbny przeszła jedną z większych rewolucji w historii swojego obowiązywania. Zmiany są oczywiście na korzyść pracowników.
- Co to jest umowa o pracę na okres próbny?
- Na ile można zawrzeć umowę na okres próbny?
- Wydłużenie umowy o pracę na okres próbny uzasadnione rodzajem pracy
- Czy można ponownie zawrzeć umowę na okres próbny z tym samym pracownikiem?
- Przedłużenie umowy o pracę na okres próbny
- Rozwiązanie umowy o pracę na okres próbny
- Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny
- Nie masz prawa do przywrócenia do pracy a tylko do odszkodowania przy rozwiązaniu umowy na okres próbny
- Przedłużenie umowy na okres próbny do dnia porodu
Co to jest umowa o pracę na okres próbny?
Generalną zasadą jest, że umowę o pracę zawiera się na okres próbny, na czas określony albo na czas nieokreślony. Jeżeli chodzi o umowę o pracę na okres próbny to nie ulega wątpliwości, że zawiera się ją w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Taki okres próby jest czasem wzajemnego poznawania się stron stosunku pracy. Nie tylko pracodawca ma zweryfikować czy pracownik nadaje się do wykonywania danego rodzaju pracy, ale i pracownik, czy odpowiada mu miejsce pracy, atmosfera, warunki socjalne i inne kwestie związane z zatrudnieniem.
Umowa na okres próbny nie jest obowiązkowa. Strony mogą odstąpić od jej stosowania i zawrzeć od razu umowę innego rodzaju, czyli umowę na czas określony lub na czas nieokreślony.
Niesłusznie więc niekiedy pracodawcy informują pracowników, że na początku ich relacji zatrudnienia muszą zawrzeć umowę na okres próbny, później na czas określony a dopiero na końcu - jak już pracownik się sprawdzi - umowę na czas nieokreślony. W żadnym wypadku Kodeks pracy nie wprowadza takiej gradacji czy kolejności umów. Przecież w Kodeksie pracy obowiązuje zasada swobody umów i wolności pracy. Wszystko zależy od woli stron umowy.
Nie zmienia to jednak faktu, że owe wypróbowanie pracownika przed nawiązaniem właściwego zatrudnienia, tzn. sprawdzenie jego przydatności na zajmowanym stanowisku i zapewnienie niekłopotliwego (automatycznego) rozwiązania umowy w razie niepomyślnego wyniku próby - jest dla pracodawcy bardzo korzystne i słuszne z intencją ustawodawcy.
Na ile można zawrzeć umowę na okres próbny?
Umowę o pracę na okres próbny zawiera się na okres nieprzekraczający 3 miesięcy. Są jednak od tego wyjątki!
Umowę o pracę na okres próbny zawiera się na okres nieprzekraczający:
- 1 miesiąca - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
- 2 miesięcy - w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.
Co ważne, zgodnie z nowelizacją - strony mogą jednokrotnie wydłużyć w umowie o pracę na okres próbny ww. okresy, na które była zawarta, jednak nie więcej niż o 1 miesiąc. Co więcej musi to być uzasadnione rodzajem pracy.
Wydłużenie umowy o pracę na okres próbny uzasadnione rodzajem pracy
Jak słusznie podkreśla dr hab. Monika Gładoch, Prof. UKSW, radca prawny:
Obecnie, z racji krótkiego obowiązywania nowej regulacji, nie ma żadnych wytycznych sądowych dotyczących dopuszczalności wydłużenia okresu próby. Korzystając z doświadczeń krajów zachodnich, a także motywu 28 dyrektywy 2019/1152, należy wyjaśnić, że przedłużenie okresu próby powinno dotyczyć prac bardziej skomplikowanych, wymagających wyższych kwalifikacji i doświadczenia, w tym na stanowiskach zarządczych i samodzielnych. Nie ma przeszkód prawnych, aby wydłużenie okresu próbnego nastąpiło zarówno przy nawiązywaniu stosunku pracy, jak też w jego trakcie. W tym przypadku można nawiązać do wcześniejszej interpretacji, z której wynikało, że strony mogły przedłużyć okres próby także w trakcie trwania umowy. W przypadku przedłużenia umowy na okres próbny można rozważać, czy pracownik jest w stanie zakwestionować tę decyzję pracodawcy. Wprawdzie zawarcie lub zmiana umowy wymaga zgody obu stron, jednak w praktyce pracownik będzie zapewne bardziej zainteresowany zdobyciem zatrudnienia niż polemiką z pracodawcą. Należy zauważyć, że ani organ kontroli, czyli Państwowa Inspekcja Pracy, ani nawet sąd pracy nie mają uprawnień do kwestionowania wydłużenia czasu trwania umowy na okres próbny. Nadużycie prawa w tym zakresie nie stanowi wykroczenia, nie prowadzi też do nieważności umowy.
Czy można ponownie zawrzeć umowę na okres próbny z tym samym pracownikiem?
Tak, jednak pod pewnym warunkiem. Mianowicie, ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest dopuszczalne, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy. Odmienny musi więc być zakres wykonywanych czynności, obowiązków i generalnie charakter pracy.
Przedłużenie umowy o pracę na okres próbny
Strony mogą uzgodnić w umowie o pracę na okres próbny, że umowę tę przedłuża się o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności.
Rozwiązanie umowy o pracę na okres próbny
Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny
Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Cel umowy na okres próbny ma znaczenie przy ocenie zachowania pracodawcy. Jeśli rozwiązuje on umowę na okres próbny już po kilku dniach, to jest zanim realnie może poznać kwalifikacje pracownika, w takim przypadku SN uznaje, że dochodzi do nadużycia prawa, tak z uwagi na sprzeczność z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem, jak i z zasadami współżycia społecznego (art. 8 KP, por. wyr. SN z 16 grudnia 2014 r., I PK 125/14, OSNP 2016, Nr 7, poz. 82).
Nie masz prawa do przywrócenia do pracy a tylko do odszkodowania przy rozwiązaniu umowy na okres próbny
Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
Przedłużenie umowy na okres próbny do dnia porodu
Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu.
W dniu 1 grudnia 2023 r. strony zawarły umowę na okres próbny 2-ch miesięcy. Umowa miała się rozwiązać na koniec stycznia 2024 r. Na początku stycznia 2024 r. pracownica oświadczyła pracodawcy, że dowiedziała się, że jest dwa miesiące i 3 tygodnie w ciąży. Pracodawca oświadczył jej, że skoro tak, to umowa na okres próbny nie rozwiąże się na koniec stycznia 2024 r. ponieważ wtedy pracownica będzie w ciąży już ponad 3 miesiące i będzie jej przysługiwała ochrona. Umowa rozwiąże się więc z dniem porodu. Pracownica przyjęła tę informację z zadowoleniem.