Praca zdalna może okazać się rozwiązaniem, kiedy w zakładzie pracy dochodzi np. do awarii, której skutki stawiają pod znakiem zapytania bezpieczeństwo i higienę pracy. W takiej sytuacji pracodawca może polecić, by pracownicy wykonywali czasowo pracę zdalną. Co mówi na ten temat Kodeks pracy? Wyjaśniamy.
- Praca zdalna – kiedy można wydać polecenie
- Praca zdalna – tylko wtedy, gdy pracownik ma odpowiednie warunki
- Praca zdalna – polecenie można cofnąć
Praca zdalna na polecenie pracodawcy jest wykonywana wskutek jednostronnego oświadczenia woli pracodawcy. W takiej sytuacji zgoda pracownika nie jest wymagana. Pracownik, po otrzymaniu polecenia wykonywania pracy zdalnej jest zobowiązany przystąpić do wykonywania pracy w tej formie. Kodeks pracy określa przypadki, w których pracodawca może wydać polecenie pracy zdalnej.
Praca zdalna może być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.
Praca zdalna – kiedy można wydać polecenie
Pracodawca może polecić wykonywanie pracy zdalnej w okresie, w którym zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej.
Ustawodawca przewidział więc, że praca zdalna na polecenie pracodawcy może być wykonywana np. w sytuacjach awarii, klęsk żywiołowych lub innych podobnych zdarzeń, których skutki uniemożliwiają pracę w warunkach bezpiecznych i higienicznych.
Siła wyższa nie ma ustawowej definicji. Mimo to posługuje się nimi szereg aktów prawnych, np. kilka przepisów Kodeksu cywilnego odwołuje się do siły wyższej jako przyczyny ograniczenia bądź wyłączenia odpowiedzialności za zobowiązania. Termin ten jest obecny także w Kodeksie pracy.
W doktrynie siła wyższa rozumiana jest jako zjawisko:
- o charakterze nadzwyczajnym,
- któremu nie można zapobiec normalnymi środkami oraz
- za które osoba zobowiązana (np. pracownik) nie podnosi odpowiedzialności.
Orzecznictwo sądów zwraca uwagę na trzy kryteria:
- zdarzenie musi mieć charakter zewnętrzny – ma swoje źródło poza działalnością poszczególnych podmiotów stosunku prawnego,
- zdarzenie ma być niemożliwe do przewidzenia – jego przewidzenie nie jest możliwe w świetle obiektywnej oceny sytuacji,
- za siłę wyższą można uznać jedynie zdarzenie niemożliwe do zapobieżenia – przy uwzględnieniu następstw, jakie niesie za sobą dane zdarzenie oraz możliwości jego zapobieżenia przy zastosowaniu współcześnie znanych możliwości.
Ponadto pracodawca może polecić wykonywanie pracy zdalnej w okresie obowiązywania stanu wojennego, stanu wyjątkowego, stanu klęski żywiołowej, stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu.
Praca zdalna – tylko wtedy, gdy pracownik ma odpowiednie warunki
Polecenie pracy zdalnej może zostać wydane przez pracodawcę, jeżeli pracownik złoży bezpośrednio przed wydaniem polecenia oświadczenie, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej. Oświadczenie takie pracownik może złożyć w postaci papierowej lub elektronicznej. Brak takiego oświadczenia uniemożliwia wydanie polecenia wykonywania pracy zdalnej.
W przypadku zmiany warunków lokalowych i technicznych posiadanych przez pracownika, która uniemożliwia wykonywanie pracy zdalnej pracownik musi niezwłocznie poinformować o tym pracodawcę. Po otrzymaniu takiej informacji pracodawca jest zobowiązany do niezwłocznego cofnięcia polecenia wykonywania pracy zdalnej.
Praca zdalna – polecenie można cofnąć
Polecenie pracy zdalnej może zostać cofnięte w każdym czasie. Wystarczy, że pracodawca zawiadomi o tym pracowników z zachowaniem co najmniej dwudniowego uprzedzenia. Po upływie tego okresu pracownicy są zobowiązani do powrotu do wykonywania pracy w trybie stacjonarnym.