- Rynek pracy 2023
- Czego dotyczy ustawa o aktywności zawodowej?
- Do kogo ma mieć zastosowanie ustawa?
- Dlaczego wśród Polaków jest niski poziom aktywności zawodowej?
- Na polskim rynku pracy jest niedobór pracowników
- Pożyczka edukacyjna – co to?
- Stypendium stażowe – czy będzie wyższe?
- Czym będzie staż plus?
Rynek pracy 2023
Trwają konsultacje nad projektem z dnia 29 września 2022 r. dot. ustawy o aktywności zawodowej (numer z wykazu: UD399, dalej: projekt). Wejście w życie przepisów planowane jest z na 1 stycznia 2023 r. z zastrzeżeniem pewnych wyjątków. Nowe regulacje mają zastąpić ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 690 ze zm.). Aktualnie projekt jest w etapie konsultacji.
Czego dotyczy ustawa o aktywności zawodowej?
Projektowana ustawa określa zadania państwa w zakresie aktywności zawodowej, wspierania zatrudnienia oraz rynku pracy. Podstawowym celem jest pełne i produktywne zatrudnienia; zrównoważony rozwój zasobów ludzkich; wzmacnianie integracji i solidarności społecznej oraz zwiększanie mobilności na rynku pracy. W ustawie postanowiono zoptymalizować aktualnie wykorzystywane formy pomocy poprzez pozostawienie instrumentów efektywnych i likwidację instrumentów nieefektywnych, które w praktyce są rzadko wykorzystywane.
Do kogo ma mieć zastosowanie ustawa?
Ustawa ma mieć zastosowanie m.in. do:
1) obywateli polskich poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium RP oraz pracę za granicą u pracodawców zagranicznych;
2) cudzoziemców poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium RP.
Dlaczego wśród Polaków jest niski poziom aktywności zawodowej?
Przyczyn niskiej aktywności Polaków jest wiele, jak wskazuje projektodawca w uzasadnieniu: „Wśród Polaków niski poziom aktywności zawodowej – w III kwartale 2021 r. 4,2 mln osób w wieku produkcyjnym pozostawało biernymi zawodowo, a w tej grupie 381 tys. osób było biernymi zawodowo z powodu emerytury i aż 851 tys. jako przyczynę nieposzukiwania pracy wskazało obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu. Wśród osób biernych zawodowo z powodu obowiązków rodzinnych aż 94 stanowiły kobiety, a 56% osoby zamieszkałe na wsi – to potencjalnie niewykorzystane zasoby, które warto włączyć w obszar aktywności zawodowej. Do tego ponad 1,2 mln osób w wieku produkcyjnym była bierna z powodu nauki i uzupełniania kwalifikacji, a ponad milion z powodu choroby i niepełnosprawności”.
Na polskim rynku pracy jest niedobór pracowników
Niedobór pracowników na rynku pracy – kluczową barierą w rozwoju firm staje się niedobór odpowiednich kandydatów do pracy. W 2021 r. do urzędów pracy zgłoszono niemal 1,4 mln wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej, czyli o 1/5 więcej niż w 2020 r. i o 1% więcej niż w 2019 r., tj. przed wybuchem pandemii COVID-19, a równocześnie ponad połowa bezrobotnych długotrwale pozostaje w rejestrach urzędów pracy.
Poniżej opis kilku instrumentów prawnych, które mają zaktywizować zarówno młode jak i starsze osoby.
Pożyczka edukacyjna – co to?
Zrezygnowano z bardzo rzadko wykorzystywanych instrumentów wsparcia, tzn. pożyczki szkoleniowej i stypendium na kontynuowanie nauki. Projektodawca zaproponował - pożyczkę edukacyjną.
Starosta może, na wniosek bezrobotnego lub poszukującego pracy, udzielić mu pożyczki edukacyjnej na sfinansowanie należności dla instytucji prowadzącej kształcenie lub instytucji szkoleniowej, instytucji potwierdzającej nabycie wiedzy i umiejętności lub instytucji wydającej dokumenty potwierdzające nabycie wiedzy i umiejętności, w celu poprawy jego sytuacji na rynku pracy.
Ważne - w ramach ww. pożyczki nie finansuje się studiów I, II i III stopnia.
Pożyczka jest nieoprocentowana i udzielana do wysokości 400% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu podpisania umowy pożyczki. Okres spłaty pożyczki rozpoczyna się nie później niż 3 miesiące od ukończenia działań objętych pożyczką. Spłata pożyczki następuje według planu spłaty rat określonych w umowie pożyczki, przy czym okres spłaty pożyczki nie może przekroczyć 18 miesięcy. Od raty pożyczki niespłaconej w terminie nalicza się odsetki ustawowe za opóźnienie.
W przypadku wykorzystania pożyczki na cele inne niż określone w umowie, niepodjęcia lub nieukończenia kształcenia, szkolenia, nieprzystąpienia do procesu potwierdzenia wiedzy i umiejętności lub uzyskania dokumentu potwierdzającego nabycie wiedzy i umiejętności z własnej winy, pożyczka podlega zwrotowi w całości wraz z odsetkami ustawowymi naliczonymi od całości kwoty pożyczki od dnia jej wypłaty, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.
Starosta umarza 20% pożyczki, jeśli pożyczkobiorca ukończył kształcenie, szkolenie, proces potwierdzenia wiedzy i umiejętności lub uzyskał dokument potwierdzający nabycie wiedzy i umiejętności oraz spłacił w terminie 80% pożyczki.
Stypendium stażowe – czy będzie wyższe?
Zbyt niskie stypendium oferowane stażystom, „odstające” coraz bardziej od stawek rynkowych, skutkuje spadkiem zainteresowania aktywizacją zawodową w formie stażu. Dlatego planowane jest podniesienie stypendium stażowego do wysokości 140% zasiłku dla bezrobotnych. Dodatkowo planuje się m.in. skrócenie czasu odbywania stażu przez bezrobotnego (minimalny i maksymalny okres odbywania stażu – 3 i 6 miesięcy) wraz z rezygnacją z różnicowania długości stażu w zależności od wieku.
Czym będzie staż plus?
Przygotowanie zawodowe dorosłych jest instrumentem niezmiernie rzadko wykorzystywanym (43 osoby w 2020 r.), co wynika z braku zainteresowania pracodawców i osób bezrobotnych, wysokimi wymaganiami w stosunku do organizatorów przygotowania zawodowego dorosłych oraz jego wysokimi kosztami. Aby stymulować zdobywanie kwalifikacji przez osoby dorosłe, zaproponowano ułatwienie ich nabywania w ramach znacznie bardziej popularnego stażu.
W miejsce likwidowanego przygotowania zawodowego dorosłych proponuje się tzw. staż plus, czyli m.in. możliwość wydłużenia stażu, wprowadzenie mechanizmu motywującego stażystę do efektywnej nauki oraz premię dla pracodawcy w przypadku przystąpienia przez stażystę do weryfikacji wiedzy i umiejętności nabytych podczas stażu i uzyskania kwalifikacji.
Podstawa prawna:
Projekt z dnia 29 września 2022 r. dot. ustawy o aktywności zawodowej (numer z wykazu: UD399)