Umowa o dzieło nie może być nigdy umową nieodpłatną. Jest to jedna z cech wyróżniających umowę o dzieło od umowy zlecenia, która może mieć zarówno charakter odpłatny, jaki i nieodpłatny.
W praktyce stosowane są dwa sposoby ustalania wynagrodzenia za dzieło:
- wynagrodzenie ryczałtowe,
- wynagrodzenie kosztorysowe.
Wynagrodzenie ryczałtowe
Wynagrodzenie ryczałtowe podawane jest w określonej z góry kwocie. Nie wymaga żadnych dodatkowych rozliczeń pomiędzy dziełobiorca, a dziełodawcą.
Zobacz: Ubezpieczenie na umowie o dzieło
Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez:
- wskazanie podstaw do jego ustalenia,
- jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju,
- jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
Jeżeli strony umowy o dzieło umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac. Jeśli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.
Wynagrodzenie kosztorysowe
Wynagrodzenie z umowy o dzieło wypłacane na podstawie planowanych pracy i przewidzianych kosztów materiałów.
Wynagrodzenie kosztorysowe może ulec zmianie, kiedy:
- w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek;
- w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych będących podstawą obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć konieczności prac dodatkowych.
Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
W sytuacji, kiedy zaszłaby konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
Zobacz serwis: Wynagrodzenie