Sytuacja na rynku pracy, w tym ekonomiczna, gospodarcza, jak i polityczna - nie tylko w Polsce, ale i w wielu innych krajach jest niezwykle skomplikowana. Czy możemy mówić o kryzysie demokratycznym, kryzysie sądownictwa i o końcu praworządności? Zdaniem sceptyków - tak. Co więcej jak podkreśla dyrektor generalny MOP: "Wiele osób na całym świecie, w tym tutaj w Europie, straciło zaufanie do swoich instytucji".
- Sprawiedliwość społeczna - podstawą do stabilizacji
- Polski kontekst sprawiedliwości społecznej a zaufanie do państwa
- Sprawiedliwość społeczna w UE
Sprawiedliwość społeczna - podstawą do stabilizacji
Promowanie sprawiedliwości społecznej ma zasadnicze znaczenie dla trwałej i sprawiedliwej odbudowy na rynku pracy - tak podkreślali unijni ministrowie współpracujący z Międzynarodową Organizacją Pracy (MOP). Zresztą sam dyrektor generalny MOP podkreśla, że: "Wiele osób na całym świecie, w tym tutaj w Europie, straciło zaufanie do swoich instytucji. Ze znużeniem patrzą w przyszłość, która jest najeżona niepewnością, która może zagrozić ich źródłom utrzymania i przyszłości ich dzieci". Konieczne jest przywrócenie zaufania do instytucji, w tym poprzez zapewnienie sprawiedliwej społecznie transformacji cyfrowej i ekologicznej oraz ponowne umieszczenie sprawiedliwości społecznej w centrum kształtowania polityki. Odbudowanie roli i znaczenia tych instytucji, właśnie poprzez aktywne włączenie społeczeństwa w rozwój na ryku pracy niewątpliwie wiele może zmienić. W ostatnim czasie szczególnie ważne jest podejmowanie tematu migracji, w tym walka o zagwarantowanie podstawowych praw pracowniczych i zabezpieczenia społecznego dla osób poszukujących pracy w innych krajach.
Dyrektor generalny MOP, Gilbert F. Houngbo, powiedział ministrom ds. zatrudnienia i spraw społecznych Unii Europejskiej (UE), że wzajemne oddziaływanie między kryzysami geopolitycznymi, klimatycznymi i kosztami utrzymania pogłębia istniejące nierówności społeczne i wpływa na źródła utrzymania pracowników znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji i ich rodzin.
Polski kontekst sprawiedliwości społecznej a zaufanie do państwa
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Jednak co to w praktyce oznacza? Jak podkreślają czołowi przedstawiciele, w tym J. Rawls w: Teoria sprawiedliwości: zasadniczym przedmiotem sprawiedliwości jest struktura społeczna, sposób, w jaki główne instytucje społeczne rozdzielają zasadnicze prawa i obowiązki, oraz określają korzyści płynące z kooperacji społecznej. Co ważne, odnosząc powyższe na polski grunt trzeba stwierdzić, że zasada sprawiedliwości nie ma jednolitego charakteru, nie da się jej jednoznacznie zdefiniować, ponieważ wszystko zależy od kontekstu o jakim mówimy. Bez wątpienia z zasadą sprawiedliwości należy łączyć inne aksjologiczne wartości takie jak: równość praw, solidarność społeczna, minimum bezpieczeństwa socjalnego oraz zabezpieczenie podstawowych warunków egzystencji dla osób pozostających bez pracy nie z własnej woli.
Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że sprawiedliwość społeczna nie da się sprowadzić do prostej normatywnej formuły: "Art. 2 Konstytucji wyraża dwie zasady – zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa oraz sprawiedliwości społecznej – których nie należy sobie przeciwstawiać, bowiem sprawiedliwość społeczna jest celem, który ma urzeczywistniać demokratyczne państwo prawne" (zob. wyr. TK z 17 czerwca 2003 r., P 24/02). Do elementów konstytuujących sprawiedliwość społeczną TK zalicza m.in.: tworzenie warunków zdrowego i stabilnego rozwoju gospodarczego, równowagę budżetową, prawo obywateli i ich wybranych przedstawicieli do ustalania kierunków i priorytetów polityki społecznej oraz gospodarczej na drodze procedur demokratycznych. Mając na uwadze aktualne wydarzenia polityczne w Polsce - jest to bardzo potrzebne.
Sprawiedliwość społeczna w UE
Jak podkreśla sama UE: Obywatele UE mogą korzystać z wielu swobód i rozmaitych form ochrony. Chodzi tu między innymi o prawa osobiste, pracownicze, obywatelskie, polityczne, gospodarcze i socjalne, ochronę danych osobowych, przepisy zabraniające dyskryminacji, jak również prawo do swobodnego przemieszczania się w obrębie większości krajów UE. Każdemu obywatelowi UE przysługują takie same prawa, u podstaw których leżą takie wartości jak równość, zakaz dyskryminacji, integracja społeczna oraz poszanowanie godności ludzkiej, wolności i demokracji. Wartości te umacnia i chroni zasada praworządności określona w traktatach UE oraz Karcie praw podstawowych. Pomimo tych wielu działań, dyrektor generalny MOP wezwał UE i jej państwa członkowskie do wspierania globalnej koalicji na rzecz sprawiedliwości społecznej, inkluzywnej, wielostronnej inicjatywy. Jak podkreśal: "Aby zmniejszyć nierówności w świecie pracy i im zapobiegać, MOP nadaje priorytet politykom promującym zarówno dystrybucję, jak i redystrybucję, prawa, możliwości i wyniki, a także godną pracę dla wszystkich pracowników, niezależnie od ich płci lub statusu społecznego, w tym pracowników nieformalnych. (…) Nasza odpowiedź na rzecz sprawiedliwości społecznej obejmuje również Globalny Akcelerator na rzecz Zatrudnienia i Ochrony Socjalnej na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, potężny mechanizm zapewniający osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju na całym świecie" – powiedział Houngbo.