Czym jest umowa o praktykę absolwencką?

Umowa o praktykę absolwencką została uregulowana przez ustawę o praktykach absolwenckich z dnia 17 lipca 2009 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1244, dalej jako: ustawa). Praktyka ma na celu ułatwienie absolwentom uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy.

Kim jest praktykant w ramach umowy o praktykę absolwencką?

Praktykant w ramach umowy o praktykę absolwencką jest osobą, która ukończyła co najmniej gimnazjum (jeszcze według poprzednich zasad edukacji) lub ośmioletnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia. Najważniejsza jest ta granica wiekowa. Co ważne, mogą to być osoby, które posiadają świadectwo ukończenia szkoły za granicą, uznane za równorzędne świadectwu ukończenia polskiego gimnazjum lub ośmioletniej szkoły podstawowej .

Kto może zatrudniać praktykanta?

Praktykanta może zatrudniać osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, zwane „podmiotem przyjmującym na praktykę”. Może ona przyjmować na praktykę osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia.

Czy praktyka musi być odpłatna?

Nie. Praktyka może być odbywana odpłatnie lub nieodpłatnie.

Ile miesięcznie może zarobić praktykant?

Wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Oznacza to, że od 1 lipca 2023 r. praktykant będzie mógł zarobić maksymalnie 7200 zł brutto (2 x 3600 zł brutto - minimalne wynagrodzenie od 1 lipca 2023 r.).

Rodzi to pytanie, czy ustawowo uregulowane maksymalne wynagrodzenie nie narusza cywilnoprawnej swobody umów. Wydaje się, że tak.

Jednak wskazuje się, że z przepisów dotyczących praktyk absolwenckich nie wynika, aby praktykant podlegał ubezpieczeniu zdrowotnemu. W konsekwencji obliczona zaliczka na podatek dochodowy naliczona przez płatnika nie ulegnie obniżeniu o potrąconą składkę na powszechne ubezpieczenie zdrowotne. Podmiot przyjmujący praktykanta na praktykę nie ma obowiązku odprowadzania od świadczenia otrzymywanego przez praktykanta składek na ubezpieczenia społeczne.

Co powinna zawierać umowa o praktykę absolwencką?

Praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką, zawieranej pomiędzy praktykantem a podmiotem przyjmującym na praktykę. Umowa powinna określać w szczególności (jest więc to katalog otwarty i umowa może zawierać też inne informacje:

rodzaj pracy, w ramach której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać umiejętności praktyczne;
okres odbywania praktyki;
tygodniowy wymiar czasu pracy w ramach praktyki;
wysokość świadczenia pieniężnego, jeżeli praktyka ma być odbywana odpłatnie.

Umowa nie może dotyczyć pracy szczególnie niebezpiecznej.

Na ile może być zawarta umowa o praktykę absolwencką?

Umowa nie może być zawarta na okres dłuższy niż 3 miesiące. Co ważne nie jes to umowa na okres próbny, który również może wynosić maksymalnie 3 miesiące. Zawarcie kolejnej umowy pomiędzy praktykantem a tym samym podmiotem przyjmującym na praktykę jest możliwe tylko na łączny okres 3 miesięcy.

Czy umowa o praktykę może być rozwiązana?

W przypadku gdy praktyka odbywana jest:

nieodpłatnie - umowa może być rozwiązana na piśmie w każdym czasie;
odpłatnie - umowa może być rozwiązana na piśmie z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia.

BHP przy praktykach absolwenckich

Podmiot przyjmujący na praktykę zapewnia praktykantowi, na dotyczących pracowników zasadach określonych m.in. w Kodeksie pracy, bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyki, w tym - w zależności od rodzaju świadczeń i zagrożeń związanych z odbywaniem praktyki - odpowiednie środki ochrony indywidualnej.

Czy mogę otrzymać zaświadczenie z odbytych praktyk?

Tak, jak najbardziej. Podmiot przyjmujący na praktykę, na wniosek praktykanta, jest obowiązany wystawić na piśmie zaświadczenie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie odbywania praktyki.

Zaświadczenia nie należy mylić ze świadectwem pracy, które wydaje pracodawca po zakończeniu stosunku pracy czy jego wygaśnięciu. Co może znajdować się w zaświadczeniu z odbytych praktyk absolwenckich? Może to być opis tego:

jakie stanowisko zajmował absolwent
jakie rodzaj pracy i zadania zostały mu powierzone
jak została oceniona jego praca
jakie nabył kompetencje i umiejętności
jak radził sobie ze stresem, z ewentualnymi trudnymi i problematycznymi sytuacjami
jak współpracował w zespole.

Sąd Najwyższy podkreśla, że celem wydania takiego zaświadczenia jest obowiązek dbania o dobro pracownika, do którego zalicza się m.in. powinność dostarczania pracownikowi informacji i dokumentów (np. zaświadczeń o stażu pracy) istotnych z punktu widzenia realizacji stosunku pracy, a nawet szerzej (np. gdy chodzi o zaświadczenie o zarobkach potrzebne do realizacji uprawnień poza zakładem pracy), np. wyr. SN z 17 lutego 2004 r., I PK 386/03.

Takie zaświadczenie i referencje, czyli opinia z odbytej praktyki są dokumentem, który może się okazać bardzo przydatny przy poszukiwaniu kolejnej pracy. Referencje dołączone do CV i listu motywacyjnego sprawiają, że kandydat jest postrzegany jako osoba profesjonalna, posiadająca określone doświadczenie. Opinia pracodawcy jest bowiem z reguły uzupełniona opisem wykonywanych przez pracownika zadań.

Ile wynoszą przerwy w pracy absolwenta przy praktyce absolwenckiej?

Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:

wynosi co najmniej 6 godzin - pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
jest dłuższy niż 9 godzin - pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
jest dłuższy niż 16 godzin - pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.

Powyższe przerwy wlicza się do czasu pracy.

Czy do praktyk absolwenckich stosuje się Kodeks pracy?

Generalnie do praktyk absolwenckich nie stosuje się Kodeksu pracy. Jedynymi regulacjami i zagadnieniami, na wyraźne polecenie ustawodawcy, które należy stosować są:

Zasada niedyskryminacji w zatrudnieniu;
Maksymalny wymiar czasu pracy, czyli czas pracy absolwenta nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy;
Maksymalny limit tygodniowego czasu pracy, gdzie tygodniowy czas pracy absolwenta łącznie z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym;
Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku;
Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego;
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21⁰⁰ a 7⁰⁰.