Czym są zwolnienia grupowe? Jakie mogą być przyczyny zwolnień grupowych? Czy pracownikowi należy się odprawa przy zwolnieniach grupowych? Czy trzeba dokonywać konsultacji i zawierać porozumienie ze związkami przy zwolnieniach grupowych?
- Zwolnienie grupowe
- Ile pracodawca musi zatrudniać pracowników aby skorzystać ze zwolnień grupowych?
- W jaki sposób pracodawca może dokonać zwolnień grupowych?
- Jakie są przykłady przyczyn zwolnienia grupowego?
- Czy możliwy jest program dobrowolnych odejść?
- Czy możliwe są zwolnienia indywidualne w ramach grupowych?
- Czy pracodawca musi przeprowadzać konsultacje ze związkami zawodowymi?
- Jak wygląda procedura konsultacji i porozumienia?
- Czy pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w zw. ze zwolnieniami grupowymi?
- Czy możliwe jest ponowne zatrudnienie pracownika po zwolnieniach grupowych?
Zwolnienie grupowe
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969, dalej jako: ustawa) określa kiedy i w jakim trybie może dojść do jednoczesnego rozwiązania umów z dużą grupą pracowników. W Polsce słynne zwolnienia grupowe miały miejsce w fabryce Fiata w Tychach. Głośno mówi się też o dużej skali zwolnień w MAN Bus Starachowice. Aktualnie trwają konsultacje ze związkami. Proces zwolnień ma potrwać do końca czerwca 2023 r.
Ile pracodawca musi zatrudniać pracowników aby skorzystać ze zwolnień grupowych?
Aby pracodawca mógł zastosować zwolnienia grupowe w ramach ustawy musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników.
W jaki sposób pracodawca może dokonać zwolnień grupowych?
Pracodawca może rozwiązać umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, w drodze:
1) dokonanego przez niego wypowiedzenia
2) na mocy porozumienia stron
jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie obejmuje co najmniej:
1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2) 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników
Dopiero jeżeli powyższe jest spełnione można mówić o zwolnieniach grupowych.
Jakie są przykłady przyczyn zwolnienia grupowego?
Wszystkie, które nie dotyczą pracownika, a dotyczą pracodawcy. Mogą to być zmiany organizacyjne, technologiczne, restrukturyzacyjne, zmniejszenie zapotrzebowania na świadczenie danych usług, lockdown, kadrowe, problemy finansowe, likwidacje stanowisk pracy, likwidacja działu lub jednostki organizacyjnej zakładu. W prawie pracy wskazuje się, że przyczyny zostały określone tak szeroko, że w istocie każda zmiana w funkcjonowaniu zakładu pracy stanowiła przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy leżącą po stronie pracodawcy.
Czy możliwy jest program dobrowolnych odejść?
Tak, jak stanowi SN w wyroku z 22 października 2019 r. (I PK 141/18) prawo pracy nie zabrania pracodawcy składania różnego rodzaju ofert czy też propozycji pracownikom (np. w postaci programu dobrowolnych odejść), pod warunkiem, że nie są one dla nich mniej korzystne niż przepisy prawa pracy.
Czy możliwe są zwolnienia indywidualne w ramach grupowych?
Tak, możliwe są zwolnienia indywidualne, np. w sytuacji gdy pracodawca rozwiązuje umowę z powodu likwidacji sklepu, w którym była zatrudniona tylko jedna osoba. Mają miejsce w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż liczba określona dla zwolnienia grupowego.
Czy pracodawca musi przeprowadzać konsultacje ze związkami zawodowymi?
Tak, pracodawca jest obowiązany skonsultować zamiar przeprowadzenia grupowego zwolnienia z zakładowymi organizacjami związkowymi działającymi u tego pracodawcy. Czego dotyczy taka konsultacja? Między innymi:
a) możliwości uniknięcia zwolnień grupowych
b) zmniejszenia rozmiaru grupowego zwolnienia
c) spraw pracowniczych związanych ze zwolnieniem, np. możliwości przekwalifikowania lub przeszkolenia zawodowego, a także uzyskania innego zatrudnienia przez zwolnionych pracowników.
O czym pracodawca powinien powiadomić związki w ramach konsultacji?
Pracodawca jest obowiązany zawiadomić na piśmie zakładowe organizacje związkowe o:
1) przyczynach zamierzonego grupowego zwolnienia,
2) liczbie zatrudnionych pracowników i grupach zawodowych, do których oni należą,
3) grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia,
4) proponowanych kryteriach doboru pracowników do grupowego zwolnienia,
5) kolejności dokonywania zwolnień pracowników,
6) świadczeniach pieniężnych – w tym o sposobie ustalania ich wysokości.
Z pominięciem ostatniego punktu 6) - pracodawca jest zobowiązany przekazać również na piśmie ww. informacje właściwemu powiatowemu urzędowi pracy.
Jak wygląda procedura konsultacji i porozumienia?
Obywają się konsultacje i związki zawodowe ustosunkowują się do propozycji pracodawcy. Od dnia zawiadomienia, w terminie nie dłuższym niż 20 dni pracodawca i zakładowe organizacje związkowe zawierają porozumienie. W porozumieniu określa się zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowego zwolnienia, a także obowiązki pracodawcy w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z zamierzonym grupowym zwolnieniem. Pracodawca - po zawarciu porozumienia zawiadamia na piśmie właściwy powiatowy urząd pracy o przyjętych ustaleniach dotyczących grupowego zwolnienia.
Czy pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna w zw. ze zwolnieniami grupowymi?
Tak, pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Do 30 czerwca 2023 r. maksymalna kwota odprawy w związku ze zwolnieniem grupowym będzie wynosiła 15 x 3490 zł = 52 350 zł, a od 1 lipca 2023 r. 15 x 3600 = 54 000 zł.
Czy możliwe jest ponowne zatrudnienie pracownika po zwolnieniach grupowych?
Tak, ustawa nakłada na pracodawcę obowiązek, że w razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca powinien zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia u tego pracodawcy w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy.
Zwolnienie grupowe po angielsku: group redundancies czy też collective redundancy.
Podstawa prawna:
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników z dnia 13 marca 2003 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969)