- Czy należy się odprawa po śmierci pracownika?
- Kto jest uprawniony do wynagrodzenia po śmierci pracownika?
- Odprawa pośmiertna a ubezpieczenie na życie
- Ile wynosi odprawa po śmierci pracownika?
- Brak uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy do wydania nakazu wypłaty odprawy pośmiertnej
Czy należy się odprawa po śmierci pracownika?
Tak, generalnie po śmierci pracownika należy się odprawa pośmiertna. Należy jednak spełnić przesłanki z przepisu art. 93 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP).
W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.
W doktrynie przeważa pogląd, że jest to świadczenie ze stosunku pracy zmarłego pracownika. Nie ma ono charakteru odszkodowawczego. Jego celem jest ułatwienie członkom rodziny zmarłego pracownika przystosowania się do nowej sytuacji.
Kto jest uprawniony do wynagrodzenia po śmierci pracownika?
Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:
- małżonkowi (nie dotyczy to małżonka znajdującego się w separacji) oraz innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj.:
- dzieci własne
- dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
- dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki,
- rodzeństwo
- inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
- rodzice (za rodziców uważa się również ojczyma i macochę oraz osoby przysposabiające).
Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich uprawnionych członków rodziny.
Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy odpowiedniej kwoty określonej w KP.
Odprawa pośmiertna a ubezpieczenie na życie
Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna przysługująca zgodnie z KP.
Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą różnicę między tymi świadczeniami.
Przez zwrot „pracodawca ubezpieczył pracownika na życie” należy rozumieć sytuację, w której pracodawca ubezpieczył pracownika, a ryzyko ubezpieczeniowe obejmuje zdarzenie w postaci śmierci ubezpieczonego pracownika. Znajdzie to również zastosowanie również w sytuacji śmierci pracownika, którego pracodawca ubezpieczył od następstw nieszczęśliwych wypadków, a zawarta umowa ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, obejmuje ryzyko śmierci ubezpieczonego pracownika wskutek nieszczęśliwego wypadku.
Jak słusznie wskazuje dr hab. Krzysztof Walczak postanowienie to może prowadzić do kuriozalnych przypadków. Jeżeli bowiem pracownik uposażył w ramach polisy osobę niebędącą członkiem jego rodziny w rozumieniu ww. artykułu i kwota wypłacona z polisy jest większa, niż wynika to z KP, to wówczas osoby uposażone na podstawie tego przepisu nie dostaną świadczenia. Gdyby jednak odszkodowanie wypłacone przez instytucję ubezpieczeniową było niższe niż wynika to z KP, wówczas pracodawca musiałby wypłacić członkom rodziny, a nie osobie uposażonej różnicę. Zasadność tego postanowienia budzi daleko idące wątpliwości.
Ile wynosi odprawa po śmierci pracownika?
Wysokość odprawy jest uzależniona od okresu zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
- jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
- trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
- sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.
Brak uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy do wydania nakazu wypłaty odprawy pośmiertnej
Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 lipca 2009 r., sygn. I OSK 1517/08, odprawa pośmiertna nie jest świadczeniem należnym pracownikowi, lecz jego rodzinie z racji śmierci pracownika, co normuje art. 93 KP. Nie ulega zatem wątpliwości, iż organy Państwowej Inspekcji Pracy nie są uprawnione do wydania nakazu wypłaty odprawy pośmiertnej.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)