Obowiązkowe dodatki do wynagrodzenia to dodatki, które wynikają z przepisów Kodeksu pracy i innych ustaw, które regulują stosunki pracy.
Do obowiązkowych dodatków zaliczamy:
- dodatek za pracę w nocy,
- dodatki wyrównawcze,
- dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych,
- dodatek za pracę w niedziele i święta.
Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych
Czas pracy w podstawowym systemie pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Pracą w godzinach nadliczbowych jest:
- praca ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy,
- praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.
Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna, jeżeli:
- jest prowadzona akcja ratownicza w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- istnieją szczególne potrzeby pracodawcy (np. polecenie świadczenia pracy z powodu choroby innego pracownika itp.).
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości:
- 100% za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
- 50% za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w dni powszednie, w niedziele i święta będące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
Podstawę obliczenia dodatku do wynagrodzenia stanowi wynagrodzenie zasadnicze pracownika określone stawką miesięczną lub godzinową. Jeżeli taki składnik nie został wyodrębniony, wówczas za podstawę bierze się 60% wynagrodzenia.
Zobacz: Czas wolny w zamian za godziny przepracowane ponad normę
Dodatek wyrównawczy
Dodatek wyrównawczy jest rekompensatą różnicy między dotychczas otrzymywanym wynagrodzeniem a nowym w sytuacjach wskazanych w przepisach prawa pracy.
Uprawnionymi do dodatku wyrównawczego są:
- pracownice w ciąży lub karmiące dziecko piersią, gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia,
- pracownikom przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy, u których stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej i w związku z tym przeniesiono ich do innych prac, nienarażających ich na działanie czynników wywołujących te objawy, jeśli powoduje to obniżenie wynagrodzenia,
- pracownikom przez okres do 6 miesięcy, którzy stali się niezdolni do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia.
Dodatek za pracę w niedzielę i święta
Pracownikowi, który wykonuje pracę w niedzielę i święta, przysługuje dzień wolny. Jeżeli nie jest możliwe udzielenie dnia wolnego od pracy we wskazanym w Kodeksie pracy terminie, pracownik nabywa prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą przepracowaną w niedzielę lub w święto godzinę.
Przy ustalaniu dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, w tym w niedzielę i święta, stosuje się przepisy obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
Dodatek za pracę w nocy
Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00. Pracującym w nocy jest pracownik, którego rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w porze nocnej lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.
W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza zakładem pracy dodatek za pracę w porze nocnej może być zastąpiony ryczałtem.
Zobacz serwis: Zatrudnienie
Wysokość ryczałtu powinna tak być ustalona, aby odpowiadała przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.
Za każdą godzinę pracy w nocy pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Podstawa prawna: Kodeks pracy