Projekt założeń do ustawy wprowadzającej nowy system orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy opracował międzyresortowy zespół, którym kieruje prezes ZUS Gertruda Uścińska. Zespół rekomenduje powstanie jednego systemu orzeczniczego w miejsce pięciu obecnych systemów.
Szefowa rządowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy powiedziała PAP, że przyjęto projekt założeń do projektu ustawy i został on przekazany Ministerstwu Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Prof. Uścińska powiedziała PAP, że w obecnie funkcjonujących systemach są osobne zasady prawne dotyczące orzekania. "Orzeczenia wydane w jednym nie są respektowane w innych. Nowy system ma być powszechny, czyli dla wszystkich: bez podziału na dzieci, dorosłych, pracujących. Ma być powiązany z opieką nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi osobami" - wyjaśniła.
Według szefowej zespołu, etap pracy nad projektem złożeń do przygotowywanej ustawy był trudny ze względu na różne rozwiązania, które stosują obecnie orzekające instytucje. "Nie ukrywajmy, że lata działania odrębnych systemów, które wykształciły różne zasady postępowania, nie ułatwiały określenia wspólnego kierunku. Musieliśmy wszyscy wyjść poza schemat działania własnych systemów orzekania i widzieć jeden wspólny, uporządkowany system" – powiedziała szefowa zespołu.
"Proponowany kierunek jest taki, jaki przyjęliśmy na początku prac zespołu: jeden system i jedna instytucja, przez którą będzie można kierować wniosek o orzeczenie dotyczące niepełnosprawności i niezdolności do pracy oraz jedno kompleksowe orzeczenie" - wyjaśniła. O szczegółach będzie można mówić po tym, jak szefowa MRPiPS Elżbieta Rafalska zapozna się z tymi propozycjami - dodała.
Wynikiem prac zespołu mają być również definicje osoby niepełnosprawnej, niezdolnej do pracy i niesamodzielnej, co – zdaniem prof. Uścińskiej – pozwoli na w pełni podmiotowe podejście do tych osób. To zmiana w stosunku do obecnych rozwiązań - zaznaczyła.
"Zostały także przygotowane wstępne skutki finansowe projektowanych regulacji. W tej chwili liczymy całkowity koszt tej zmiany" - powiedziała PAP Uścińska. Zgodnie z przyjętymi w projekcie założeń propozycjami, będzie jeden wspólny wniosek dotyczący niepełnosprawności i niezdolności do pracy, z częścią dotyczącą samooceny wnioskodawcy i oceną jego funkcjonalności.
"Założenia są takie, że do nowego systemu wchodzą obecnie działające systemy. Natomiast o instytucjonalnych sprawach jeszcze rozmawiamy. Jest zgoda, że wypracowane zasady i procedury będą stosowane przez wszystkie instytucje orzekające" - podkreśliła.
Obecnie w Polsce istnieje pięć systemów orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy - w ZUS, KRUS, MSWiA, MON i samorządach (zespoły urzekające o niepełnosprawności). Prof. Uścińska, gdy zaczynały się prace zespołu, mówiła, że w jej ocenie powinien być jeden zintegrowany system orzeczniczy i jedno orzeczenie, a zamiast orzekania o niezdolności do pracy, należałoby orzekać o tym, co człowiek jeszcze może robić.
W każdym z systemów są osobne zasady prawne oraz inne zasady orzekania i ustalania uprawnień do świadczeń, a orzeczenia wydane w jednym nie są respektowane w pozostałych. Nowy ma być systemem powszechnym - dla wszystkich, bez podziału na dzieci i dorosłych, pracujących i będących w służbie - powiązanym z opieką nad niepełnosprawnymi i niesamodzielnymi.
W lutym premier Beata Szydło powołała prezes ZUS na przewodniczącą zespołu, w którym zasiadają przedstawiciele m.in. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, ministerstw zdrowia i obrony narodowej oraz Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Szefowa MRPiPS zapowiedziała, że ma on do końca roku przedstawić propozycje zmian w systemie orzekania o niepełnosprawności i niesamodzielności. Minister Rafalska podkreślała, że zespół międzyresortowy kierowany przez prof. Uścińską przygotuje eksperckie propozycje zmian, a resort i rząd podejmą decyzje, które rozwiązania zastosować. Tak przygotowany projekt ustawy trafi do parlamentu.