W związku z pojawiającymi się w ostatnim czasie w mediach doniesieniami o nieprawidłowościach w zatrudnianiu Ukraińców, przejawiających się w nadużywaniu umów o dzieło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało komunikat, w którym poinformowało o sytuacji cudzoziemców na polskim rynku pracy oraz o podjętych przez siebie działaniach.
Umowy o dzieło dotyczyły 31% zarejestrowanych w 2016 r. oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi. W porównaniu do 2013 r., kiedy umów o dzieło było ponad 50%. Zatem sytuacja poprawiła się – jednak odsetek tego typu umów jest nadal wysoki.
Największy udział wśród rejestrowanych oświadczeń w 2016 r. miały umowy zlecenie (48%), a umów o pracę dotyczyło 20% oświadczeń.
Szczególnie dominacja umów o dzieło jest widoczna w rolnictwie – w 2016 r. na 260 tys. na ok. 318 tys. oświadczeń zarejestrowanych w rolnictwie deklarowano zawarcie umów o dzieło, czyli ok 82%.
Zobacz: Umowy cywilnoprawne
Właściwe do kontroli w zakresie umów pod kątem istnienia stosunku pracy i odpowiednio objęcia obowiązkiem ubezpieczenia są PIP i ZUS. W ostatnich dniach, odbyło się spotkanie kierownictwa ZUS i PIP oraz kierownictwa ZUS i SG – w celu zintensyfikowania współpracy w tym zakresie.
Przygotowany przez MRPiPS projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i niektórych innych ustaw służy zasadniczo wdrożeniu dyrektywy PE, jednak również ma na celu ograniczenie zidentyfikowanych nadużyć związanych z funkcjonowaniem systemu oświadczeń.
Przewidziane są tam m.in. przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę czy zarejestrowania oświadczenia, gdy podmiot nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych lub nie zgłasza do ubezpieczenia społecznego pracowników lub innych osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.
Weryfikacja wywiązywania się z tych obowiązków ma się dokonywać dzięki wymianie informacji pomiędzy PUP i wojewodą, a ZUS za pomocą systemów teleinformatycznych.
Aby zachęcić pracodawców do stosowania umów o pracę przewidziano możliwość kontynuacji legalnego zatrudnienia cudzoziemca, dotychczas pracującego na podstawie oświadczenia, a oczekującego na wydanie dłuższego zezwolenia na pracę.
Postanowienia umowy, przewidujące możliwość automatycznego potrącenia czynszu z wynagrodzenia cudzoziemca, są nieważne. Przed podpisaniem umowy, określającej warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przedstawienia mu tłumaczenia umowy na język dla niego zrozumiały.
Dla wielu pracodawców – wobec braku pracowników o odpowiednich kwalifikacjach - zatrudnienie cudzoziemców jest bardzo potrzebne. Korzystają też na tym cudzoziemcy, bo szybciej mogą podjąć legalną pracę w Polsce. Natomiast bezwzględnie przypadki nadużyć powinny podlegać stosownej karze.
Zdarza się, że podobnie jak w przypadku obywateli polskich, niektóre podmioty zawierają z cudzoziemcami umowy o dzieło lub umowy o świadczenie usług z rozwiązaniami niekorzystnymi dla pracownika. Nie są wówczas odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Jest to niekorzystne dla cudzoziemców – obywateli państw, z którymi mamy zawarte umowy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
Zobacz: Wskaźniki i stawki
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej prowadzi działania informacyjne, także skierowane do cudzoziemców, zwłaszcza objętych procedurą oświadczeniową, regularnie aktualizując broszury dot. pracy krótkoterminowej, również w j. ukraińskim. Wskazane są tam, choć syntetycznie, informacje o różnych rodzajach umów dot. pracy w Polsce.
W ostatnich dniach resort wystosował pismo do dyrektorów powiatowych urzędów pracy, wojewodów, Państwowej Inspekcji Pracy, Komendy Głównej Straży Granicznej oraz organizacji pracodawców, z prośbą o przeprowadzenie działań informacyjnych wśród pracodawców, mających na celu uświadomienie im istoty umowy o dzieło oraz skutków nieprawidłowego zawierania umów.
MRPiPS wystąpiło do PIP z prośbą o podjęcie zintensyfikowanych kontroli w tym zakresie.
Zobacz: Kalkulatory