Ponad 8 tysięcy osób zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej po interwencji inspektorów PIP zostało zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
W 2015 r. w wyniku skarg zgłoszonych do Państwowej Inspekcji Pracy dotyczących świadczenia pracy na podstawie umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy skontrolowano 554 pracodawców. Kontrolowane podmioty zatrudniały 64.655 pracowników, zaś 64.081 osób wykonywało w nich pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, a 2.599 osób w ramach prowadzonej przez siebie jednoosobowej działalności gospodarczej. Oznacza to, że w kontrolowanych podmiotach liczba osób świadczących pracę w ramach stosunków niepracowniczych była tylko minimalnie niższa niż pracowników.
Najwięcej skarg w sprawie umów cywilnoprawnych wpłynęło od osób świadczących pracę w małych firmach z sekcji handel i naprawy, a także usługi administrowania (m.in. usługi sprzątania, wynajem i dzierżawa, agencje zatrudnienia, organizacja turystyki) oraz przetwórstwo przemysłowe i ochrona mienia.
W wyniku skarg na agencje ochrony osób i mienia, w których poruszono problematykę zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach przewidzianych dla stosunku pracy, przeprowadzono kontrole w 73 jednostkach organizacyjnych agencji, poddając ocenie 491 umów cywilnoprawnych (w tym 405 umów zlecenia i 81 zawartych z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą.
Jest to branża, w której umowy cywilnoprawne zawierane są masowo - w trakcie prowadzonych kontroli realizowano prawie 124 tys. takich umów, oprócz tego 82 osoby świadczyły pracę na podstawie umowy zawartej w ramach jednoosobowo prowadzonej działalności gospodarczej. Dla porównania - skontrolowane agencje zatrudniały 24,5 tys. pracowników. Oznacza to, że w firmach tych liczba zleceniobiorców pięciokrotnie przekraczała liczbę pracowników.
Inspektorzy pracy uznali, że 1/5 skontrolowanych umów została zawarta z naruszeniem art. 22 Kodeksu pracy; w przypadku umów zlecenia odsetek wyniósł 24%. Omawiane nieprawidłowości wystąpiły w blisko 29% agencji.
Rekomendowany produkt: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne od 1 stycznia 2016 r. (książka)
W kontrolowanych agencjach ochrony na szczególną uwagę zasługuje zawieranie umów cywilnoprawnych z pracownikami własnymi oraz z pracownikami firm powiązanych osobowo lub kapitałowo (stanowiły one blisko 14% poddanych ocenie umów) – nieprawidłowości ujawniono w odniesieniu do 18,8% umów zawartych z pracownikami własnymi i w przypadku jednej umowy z osobą zatrudnioną w podmiocie powiązanym osobowo lub kapitałowo.
Oprócz kontroli prowadzonych w wyniku składanych skarg PIP prowadzi także planowe kontrole podczas których inspektorzy pracy kompleksowo badali przestrzeganie art. 22 § 1 Kodeksu pracy. Przeprowadzono w 1.943 podmiotach (w 2014 r. odpowiednio – w 2.177 podmiotach, w 2013 r. - w 1.238 podmiotach).
Kontrolowane zakłady pracy zatrudniały 100.197 pracowników, 43.633 osoby wykonywały w nich pracę na podstawie umów cywilnoprawnych, natomiast 2.008 w ramach prowadzonej przez siebie jednoosobowej działalności gospodarczej. Oznacza to, że w kontrolowanych podmiotach liczba osób świadczących pracę w ramach stosunków niepracowniczych była więc o ponad połowę niższa od liczby osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Wśród zawartych umów cywilnoprawnych dominowały umowy zlecenia (87,4%).
Objęte kontrolą podmioty były zróżnicowane pod względem wielkości zatrudnienia oraz profilu działalności gospodarczej. W czasie kontroli poddano analizie 13.043 umowy cywilnoprawne, stwierdzając że 3.482 spośród nich nosi cechy umów o pracę (26,7%). Z uzyskanych danych wynika, że problem zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy w najmniejszym stopniu dotyczy zakładów o zatrudnieniu co najmniej 250 osób, w największym zaś – mikroprzedsiębiorstw i firm średniej wielkości.
W podmiotach objętych kontrolą zakładów umowy cywilnoprawne z naruszeniem art. 22 § 1 Kodeksu pracy najczęściej zawierane były w firmach budowlanych (48,9% skontrolowanych umów), zajmujących się przetwórstwem przemysłowym (40,4%), a także prowadzących działalność w zakresie handlu i napraw (32,3%) oraz transportu i magazynowania (30,4%).
Ogółem w 2015 r. naruszenia art. 22 § 1 Kodeksu pracy stwierdzono u ponad 2 tys. pracodawców (przedsiębiorców), w odniesieniu do 12 tys. osób świadczących pracę. Porównanie tych danych z wynikami kontroli z lat poprzednich wskazuje na tendencję wzrostową.
W wyniku wszystkich przeprowadzonych w 2015 r. kontroli, podczas których stwierdzono przypadki bezpodstawnego zawierania umów cywilnoprawnych, inspektorzy pracy wydali 627 poleceń ustnych oraz skierowali 2063 wnioski w wystąpieniach o przekształcenie umów cywilnoprawnych w umowy o pracę. Za popełnione wykroczenia nałożyli na 625 osób (w 2014 r. – 860) grzywny w drodze mandatów karnych na łączną kwotę ponad 800 tys., skierowali 133 wnioski o ukaranie do sądu (w 2014 r. – 246), a wobec 540 osób (519 w 2014 r. ) zastosowali środki oddziaływania wychowawczego.
Efektem działań podjętych przez inspektorów pracy było wyegzekwowanie umów o pracę dla 8,1 tys. osób, z którymi zawarto umowy cywilnoprawne w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę (według stanu na 1 lutego 2016 r.).
Źródło: Państwowa Inspekcja Pracy
Zadaj pytanie na naszym FORUM!