Wszyscy pamiętamy, jak rząd szumnie zapowiadał skrócenie tygodniowego czasu pracy. Skończyło się na zapowiedziach i od tamtego czasu nic się nie zmieniło - nowelizacja Kodeksu pracy nie została przeprowadzona. Na szczęście obowiązujące przepisy prawa pracy dopuszczają zarówno wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy, jak i skróconego do 7 godzin dnia pracy.
- Prace nad skróceniem tygodnia pracy
- Kodeks pracy dopuszcza czterodniowy tydzień pracy
- Siedmiogodzinny dzień pracy
- Równoważny czas pracy
Prace nad skróceniem tygodnia pracy
Kodeksu pracy ustala podstawową dobową i tygodniową normę czasu pracy. Określa, że czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy.
Od dłuższego czasu nad skróceniem tygodnia pracy pracuje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS). Jego szefowa Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zadeklarowała, że zmiana przepisów miałaby wejść w życie jeszcze w obecnej kadencji Sejmu.
Przypomnijmy, że według rządowych informacji uwzględniane są dwie opcje skróconego tygodnia pracy:
- 7 godzin pracy przez 5 dni w tygodniu (czyli 35 godzin tygodniowo) lub
- 8 godzin dziennie przez 4 dni w tygodniu (w sumie 32 godziny tygodniowo).
Wiadomo już, że większość Polaków wolałaby tę drugą możliwość, uważając przy tym, że wpłynęłoby to pozytywnie na satysfakcję z pracy. Warto jeszcze dodać, że MiRPiPS także przychyla się do tej drugiej opcji – resort chciałby skrócić tydzień pracy do czterech dni przy zachowaniu wynagrodzeń odpowiadających pięciu dniom pracy.
Szkoda, że obecnie sprawa jakby nieco przycichła. Być może jest to spowodowane koniecznością dokonania analizy i oceny skutków wprowadzenia zmiany obecnych rozwiązań m.in. na sektor finansów publicznych, na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na rynek pracy.
Kodeks pracy dopuszcza czterodniowy tydzień pracy
Wygląda więc na to, że nie doczekamy się szybkiego wprowadzenia skróconego tygodnia pracy. Dlatego pracodawcy i pracownicy muszą sobie jakoś radzić wprowadzać czterodniowy tydzień pracy we własnym zakresie. Jest to jak najbardziej możliwe, bowiem Kodeks pracy dopuszcza stosowanie systemów czasu pracy, w których praca jest świadczona przez mniej niż 5 dni w tygodniu.
Przepisy dopuszczają stosowanie wobec pracownika tzw. systemu skróconego tygodnia pracy (art. 143 Kodeksu pracy). W tym systemie dopuszczalne jest wykonywanie pracy przez pracownika przez mniej niż 5 dni w ciągu tygodnia, przy równoczesnym przedłużeniu dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Wprowadzenie takiego systemu jest możliwe na pisemny wniosek pracownika.
Praca w tym systemie odbywa się w dni dowolnie wskazane. W ten sposób pracownik może mieć na stałe zapewnione, między innymi, dłuższe weekendy mając wolne od pracy 3 dni, a pracując 4 dni tygodniowo. Należy przy tym pamiętać o zachowaniu obowiązkowego dobowego i tygodniowego odpoczynku, jak również o obowiązującej przeciętnej 40-godzinnej tygodniowej normie czasu pracy i zachowaniu wynagrodzenia na niezmniejszonym poziomie.
Siedmiogodzinny dzień pracy
Możliwe jest także skrócenie dnia pracy niektórych pracowników do 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Dopuszczają to przepisy art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j.t. Dz.U. z 2024 r. poz. 44 ze zm.). Chodzi tu o pracowników zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Pracownicy, wobec których stosuje się wyżej wymienioną skróconą normę czasu pracy, nie mogą mieć z tego powodu obniżonej wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości. Także godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na skrócone normy czasu pracy, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.
Równoważny czas pracy
W praktyce świadczenie pracy w niektórych tygodniach przez mniej niż 5 dni może mieć miejsce także np. w systemie równoważnego czasu pracy. O tym systemie czasu pracy jest mowa w art. 135 i nast. Kodeksu pracy.
W systemie równoważnego czasu pracy dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.