Zabezpieczenie socjalne i ubezpieczenie zdrowotne dla artystów to cele ustawy, której projekt Rada Ministrów przyjęła we wtorek 21 listopada 2023 r. Rząd chce włączyć artystów do powszechnego systemu ubezpieczeń emerytalnych, rentowych i zdrowotnych z jednoczesnym zapewnieniem im mechanizmu wsparcia przy opłacaniu składek. Projekt ustawy o artystach zawodowych został przedłożony przez ministerstwo kultury i dziedzictwa narodowego.
Nowe przepisy definiują kategorię artystów zawodowych i ich działalność. Artyście zawodowemu zostaną przyznane uprawnienia bez względu na to, czy w świetle prawa autorskiego danej osobie przynależą prawa twórcy, czy prawa pokrewne do wykonywanego dzieła sztuki (utworu).
50 proc. kosztów uzyskania przychodu dla artystów zawodowych
Nowe przepisy przewidują, że każda działalność artystyczna ma charakter twórczy, bez względu na fakt czy w świetle prawa autorskiego artyście przysługują prawa majątkowe („twórcy”) czy prawa pokrewne („wykonawcy”). Konsekwencją tego będzie wprowadzenie 50 proc. kosztów uzyskania przychodu z działalności artystycznej dla wszystkich artystów zawodowych.
Polska Izba Artystów
Polska Izby Artystów to nowa instytucja przewidziana przepisami projektowanej ustawy. Będzie ona odpowiedzialna w szczególności za rozpatrywanie spraw związanych z potwierdzaniem lub aktualizacją uprawnień artysty zawodowego, przyznawaniem artystom zawodowym dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz wsparcie socjalne. W radzie izby zasiądzie:
- 14 przedstawicieli organizacji reprezentujących artystów,
- 5 – ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,
- 1 – ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego,
- 1 – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W projektowanej ustawie zostały uregulowane procedury uzyskania, poświadczania i aktualizacji uprawnień artysty zawodowego na podstawie dorobku potwierdzonego przez organizacje reprezentatywne dla środowisk artystycznych, a także przychodów z działalności artystycznej.
Artyści w systemie ubezpieczeń społecznych
Ustawa ma określać ponadto zasady dostępu artystów do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych dostosowane do funkcjonowania systemu ubezpieczeń. Każdy artysta, który nie ma tytułu z innego źródła, np. działalności gospodarczej czy stosunku pracy, będzie opłacał składki liczone od podstawy ich wymiaru nie wyższej niż płaca minimalna.
Dopłaty do składek dla osób posiadających status artysty
Z budżetu państwa finansowane będą dopłaty na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne dla najmniej zarabiających osób posiadających status artysty.
Artystom zawodowym, opłacającym składki na ubezpieczenia emerytalne, chorobowe, rentowe i zdrowotne z tytułu posiadania aktualnych uprawnień artysty zawodowego, których przeciętny miesięczny dochód (ze wszystkich źródeł, nie tylko działalności artystycznej), był niższy niż 80 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, będzie przyznawana na wniosek dopłata, która będzie wynosić od 20 proc. do 80 proc. obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, liczonych od podstawy ich wymiaru nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie.
Karta Artysty Zawodowego
Na podstawie przepisów projektowanej ustawy zostanie wprowadzona Karta Artysty Zawodowego, której wzór stanowi Karta Dużej Rodziny). Karta Artysty Zawodowego ma umożliwić tworzenie pakietów, udogodnień, ulg i ofert adresowanych do tej grupy społecznej.