Nianią jest osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi na podstawie umowy uaktywniającej. Umowa uaktywniająca określa m.in.:
- czas i miejsce sprawowania opieki nad dzieckiem,
- obowiązki niani,
- wysokość wynagrodzenia,
- czas przez jaki umowa ma obowiązywać.
Po zawarciu takiej umowy jeden z rodziców zgłasza w Zakładzie na formularzu ZUS ZFA siebie jako płatnika składek, a na formularzu ZUS ZUA - nianię jako ubezpieczoną, jeżeli niania będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli natomiast niania podlega już ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (np. pracuje już w innym miejscu lub prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą) to należy ją zgłosić jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA.
Składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne za nianię, która zarabia nie więcej niż wynosi minimalne wynagrodzenie w kraju, czyli obecnie 1386 zł, pokryje ZUS z budżetu państwa. Rodzice pokryją składki w przypadku gdy pensja niani przekroczy minimalne wynagrodzenie. Opłacą jednak składki tylko od kwoty, o którą pensja przekracza minimalne wynagrodzenie.
Matka z małym dzieckiem ma małe szanse na znalezienie pracy >>
W celu rozliczenia składek za nianię rodzic pełniący rolę płatnika składek będzie musiał złożyć w ZUS dokumenty rozliczeniowe ZUS DRA (deklaracja rozliczeniowa) i ZUS RCA (imienny raport miesięczny składkowy). Jeżeli pensja niani nie przekroczy minimalnego wynagrodzenia wówczas te dokumenty trzeba będzie złożyć tylko raz. W kolejnych miesiącach ZUS sam wygeneruje potrzebną dokumentację rozliczeniową. Ponowne złożenie dokumentów rozliczeniowych byłoby wymagane wyłącznie w razie gdyby niania za dany miesiąc pobierała np. zasiłek chorobowy. Wówczas bowiem należałoby przedłożyć w ZUS także dokument ZUS RSA (imienny raport miesięczny świadczeniowy). Gdy pensja niani będzie wyższa niż minimalne wynagrodzenie to dokumenty rozliczeniowe trzeba będzie przedkładać w ZUS co miesiąc. Wówczas złożymy w ZUS dwa druki RCA: jeden z rozliczeniem składek od podstawy nie przekraczającej minimalnego wynagrodzenia, drugi - od kwoty która stanowi nadwyżkę ponad minimalne wynagrodzenie.
Prawie połowa matek małych dzieci jest z nimi w domu >>
ZUS zapewnia, że rodzice, którzy będą mieli jakikolwiek problem ze zgłoszeniem, czy rozliczeniem składek za nianię zawsze mogą liczyć na pomoc pracowników Zakładu. Specjalnie dla rodziców zatrudniających nianie została też uruchomiona infolinia pod numerem 801 400 400. Warto również odwiedzić stronę internetową ZUS: www.zus.pl/nianie.