Przepis ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, w którym stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje opiekunowi osoby niepełnosprawnej z ustalonym prawem do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest niezgodny z konstytucją - orzekł w środę Trybunał Konstytucyjny.
Skargę do Trybunału Konstytucyjnego wniosła kobieta, która zrezygnowała z pracy, by opiekować się niepełnosprawną córką, a której w 2014 r. MOPS odmówił świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na ustalone prawo do renty inwalidzkiej. W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż zawieszenie pobierania renty przez skarżącą nie zmieni nic w jej sytuacji, gdyż w dalszym ciągu będzie jej przysługiwać prawo do renty.
Podstawą odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego był art. 17 ust. 5 pkt l lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stanowi on, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego.
Polecamy: Dokumentacja kadrowa. Prowadzenie i przechowywanie po zmianach od 1 stycznia 2019 r.
Jak wskazywano w uzasadnieniu skargi, wykluczając z prawa do pobierania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunów-rencistów, ustawodawca nie wziął pod uwagę faktu, iż osoba mająca ustalone prawo do renty, w tym w szczególności prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, może w dalszym ciągu wykonywać pracę, na które pozwala jej stan zdrowia. W związku z tym może dojść do sytuacji, w której osoba, które ma jednocześnie ustalone prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie otrzyma świadczenia opiekuńczego, w przypadku, gdy nie podejmie lub zrezygnuje z pracy ze względu na opieką nad osobą niepełnosprawną.
W uzasadnieniu środowego wyroku TK zwrócił uwagę, że rodzina, której członek został dotknięty niepełnosprawnością i wymaga opieki ze strony innego członka rodziny - zmuszonego z tego powodu do rezygnacji z zatrudnienia - potrzebuje szczególnej pomocy ze strony państwa.
"Trybunał Konstytucyjny przyjął, że różnicowanie sytuacji prawnej sytuacji osób rezygnujących z pracy w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnymi w oparciu o przyjęte przez ustawodawcę kryterium posiadania przez takie osoby ustalonego prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest niedopuszczalne" - wskazał sędzia Justyn Piskorski.
Trybunał zauważył jednocześnie, że wysokość renty jest niższa niż wysokość świadczenia pielęgnacyjnego, a - jak wskazywano w skardze - osoby w takiej sytuacji jak skarżąca nie mają wyboru między tymi świadczeniami.
Zdaniem skarżącej art. 17 ust. 5 pkt l lit. a naruszał prawa do szczególnej pomocy ze strony państwa rodzinom znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej.
Skarżąca wskazywała też, że przepis narusza ogólne zasady ustrojowe państwa, w tym zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasadę sprawiedliwości społecznej wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polski oraz zasadę równości obywateli wobec państwa i zasadę niedyskryminacji wyrażone w art. 32 Konstytucji Rzeczpospolitej Polski.
Trybunał wydał wyrok w pięcioosobowym składzie. Zdanie odrębne do wyroku złożył przewodniczący składu orzekającego Mariusz Muszyński. Jego zdaniem TK, wydając wyrok w tej sprawie, wszedł w kompetencje innych organów władzy publicznej, które mają "konstytucyjne i ustawowe zadania kształtowania i prowadzenia polityki społecznej i gospodarczej, w tym opracowania koncepcji zabezpieczenia społecznego".
Jako że utrata mocy art. 17 ust. 5 pkt l lit. a będzie skutkowała "koniecznością poczynienia przez Skarb Państwa znacznych nakładów", nastąpi ona po upływie 6 miesięcy po ogłoszeniu wyroku TK w Dzienniku Ustaw. "Nieodzowna stanie się wypłata świadczenia nie tylko dla samej skarżącej, lecz również pozostałych osób znajdujących się w tożsamej sytuacji" - wskazano. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest ostateczny.