Marek Z. objął po rodzicach gospdoarstwo rolne, a następnie prowadził je przez 10 lat. Po tym czasie został zatrudniony w sklepie z maszynami rolniczymi, na podstawie umowy o pracę. Zrezygnował z upraw zboża, bo aktualnie się to nie opłaca. Jest okres urlopowy, Marek Z. zastanawia się do ilu dni urlopu ma prawo i jakie są zasady wliczania okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy? Czy okres pracy w gospodarstwie rolnym wlicza się do stażu pracy od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?
- Praca na roli a staż pracy
- Objęcie gospodarstwa
- Kto wydaje zaświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym?
- Co jeżeli urząd gminy nie ma dokumentów potwierdzających pracę na roli?
- Czy okres pracy w gospodarstwie rolnym wlicza się do stażu pracy od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?
- Praca na roli a emerytura
Praca na roli a staż pracy
Zagadnienie pracy na roli w kontekście stażu pracy określa ustawa z dnia 12 lipca 1900 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. 1990 r., nr 54, poz. 310, dalej jako: ustawa).
Zgodnie z ustawą, ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także:
- okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie, prowadzonym przez współmałżonka,
- przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy po ukończeniu 16 roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem
- przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.
Co to oznacza? Powyższe należy interpretować w ten sposób, że ustawa nie nakłada powszechnego obowiązku zaliczenia okresów pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy.
Jak wskazuje Państwowa Inspekcja Pracy: postanowienia ustawy znajdą zastosowanie dopiero wtedy, jeżeli przepisy prawa regulujące funkcjonowanie danego zakładu pracy lub przepisy wewnątrzzakładowe (układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania) przewidują możliwość wliczenia do stażu pracy okresu pracy w innych zakładach pracy.
Jeżeli ten warunek zostanie spełniony, a pracownik przedstawi w zakładzie pracy stosowne zaświadczenie z urzędu gminy, wówczas okres pracy w gospodarstwie rolnym zostanie doliczony do stażu pracy od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego.
Okres pracy w gospodarstwie rolnym, wlicza się jedynie do stażu pracy od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy. Nie podlega on zatem wliczeniu do stażu pracy warunkującego uzyskanie prawa do podwyższonego zasiłku dla bezrobotnych, ponieważ uprawnienie do zasiłku dla bezrobotnych nie jest uprawnieniem wynikającym ze stosunku pracy.
Objęcie gospodarstwa
Jednym z warunków koniecznych do zaliczenia przepracowanych lat w gospodarstwie rolnym do stażu pracy jest objęcie, a następnie osobiste prowadzenie gospodarstwa.
Pod pojęciem objęcia gospodarstwa należy rozumieć rozpoczęcie samodzielnego lub ze współmałżonkiem prowadzenia gospodarstwa rolnego rodziców czy teściów w charakterze właściciela posiadającego ten tytuł, na podstawie obowiązujących wówczas form nabycia własności.
Bez znaczenia jest również czy objęte zostało całe gospodarstwo, czy tylko jego część, którą jednak można uznać za samodzielne gospodarstwo rolne.
Dopuszczalne jest wliczenie pracownikowi do pracowniczego stażu pracy okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców, poprzedzających objęcie gospodarstwa rolnego teściów i rozpoczęcie jego prowadzenia, jeżeli przypadają w czasie przed zatrudnieniem pracownika na podstawie stosunku pracy. Natomiast wyłączona jest możliwość jednoczesnego podwójnego liczenia pracownikowi okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców i okresów pracowniczego stosunku pracy do stażu pracy.
Kto wydaje zaświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym?
Niekiedy w zakładzie pracy, w którym ma być zatrudniona osoba, która dotychczas wykonywała pracę w gospodarstwie rolnym konieczne jest przedłożenie zaświadczenie, np. w celu wyliczenia stażu pracy, od którego zależne są różne świadczenia pieniężne czy inne niemajątkowe prawa.
Zaświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym wydaje właściwy urząd gminy. Należy jednak złożyć wniosek. Wówczas urząd gminy ma obowiązany stwierdzić jakie było okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.
Co jeżeli urząd gminy nie ma dokumentów potwierdzających pracę na roli?
Może zdarzyć się tak, że urząd gminy nie posiada i nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.
W takiej sytuacji, np. na potrzeby sprawy sądowej w zakresie ustalenia prawa do emerytury czy renty okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne.
Czy okres pracy w gospodarstwie rolnym wlicza się do stażu pracy od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?
Okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, nie wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok.
Przykładowo pracownik, który pracował w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, a następnie podjął pierwszą pracę w życiu, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, będzie nabywał prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego mu po przepracowaniu roku. Okres pracy w gospodarstwie rolnym zostanie doliczony jednak do 10 lat pracy, których przepracowanie uprawnia do 26 dni urlopu. Pracownik taki szybciej osiągnie zatem lata pracy, które wpłyną na zwiększenie wymiaru jego urlopu.
Praca na roli a emerytura
Zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym lub prowadzenia gospodarstwa rolnego do "stażu emerytalnego" odbywa się na podstawie art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.), a rozstrzyga o tym ZUS w drodze decyzji.
Ustawa z dnia 12 lipca 1900 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz.U. z 1990 r., nr 54, poz. 310).