Czy pracodawca może odwołać z urlopu wypoczynkowego? W sezonie urlopowym wielu pracowników zastanawia się czy pracodawca może "ściągnąć" pracownika z urlopu. Poniżej opis sytuacji, która miała miejsce na przełomie czerwca i lipca 2023 r. w jednym z zakładów pracy, gdzie pracownik został odwołany z zagranicznego urlopu a później żądał pokrycia przez pracodawcę wszelkich kosztów.
- Odwołanie z urlopu wypoczynkowego
- Żądanie zwrotu poniesionych kosztów w związku z odwołaniem z urlopu
- Pracodawca nie chce zwrócić pracownikowi dodatkowych kosztów w związku z odwołaniem z urlopu
- Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?
- Odmowa powrotu z urlopu
- Zwrot kosztów przez pracodawcę w związku z odwołaniem z urlopu
- Kto miał rację w sprawie - czy pracodawca musi zwracać dodatkowe koszty?
Odwołanie z urlopu wypoczynkowego
W dniu 27 czerwca 2023 r., podczas urlopu wypoczynkowego i wyjazdu wakacyjnego, który Tomasz Z. spędzał wraz z żoną i synem we Włoszech, otrzymał od pracodawcy wiadomość e-mail informującą o konieczności jego wcześniejszego powrotu z urlopu, najpóźniej w dniu 1 lipca 2023 r., z uwagi na nieplanowaną w dniu rozpoczęcia urlopu przez Tomasza Z. kontrolę Urzędu Skarbowego i Państwowej Inspekcji Pracy, w toku których niezbędna jest obecność Tomasza Z., jako kierownika działu HR.
Jeszcze tego samego dnia Tomasz Z. wystosował do pracodawcy stanowczą odpowiedź, w której poinformował, że powrót w takim terminie jest dla niego nie do zaakceptowania i może zgodzić się co najwyżej na powrót 4 lipca 2023 r. Pracodawca kontaktował się z pracownikiem, jednak ten nie odpowiadał na maile i nie odbierał telefonów od pracodawcy.
Żądanie zwrotu poniesionych kosztów w związku z odwołaniem z urlopu
Tomasz Z. wrócił do pracy w dniu 4 lipca 2023 r., wraz z nim do kraju wróciła rodzina. Tomasz Z. zażądał od pracodawcy zwrotu kosztów niewykorzystanych usług turystycznych oraz wcześniejszej podróży powrotnej, poniesionych przez całą rodzinę. Tomasz Z. domagał się również od pracodawcy także zwrotu kosztów zakupu biletów dla całej rodziny na wycieczkę u wzgórz wulkanu Etna, a także zwrotu kosztów zakupu sprzętu do nurkowania, z którego pracownik nie
zdążył skorzystać w związku z niespodziewanym powrotem do Polski.
Pracodawca nie chce zwrócić pracownikowi dodatkowych kosztów w związku z odwołaniem z urlopu
Pracodawca stwierdził, że może pokryć jedynie koszty podróży związane z wcześniejszym powrotem z urlopu przez Tomasza Z., ale już nie jego żony i syna. Stanowczo podkreślił, że nie zwróci środków za wycieczkę ani za sprzęt do nurkowania. Czy miał rację… Okazuje się, że nie całkowicie.
Czy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu?
Tak, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wypoczynkowego. Przepis art. 167 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm., dalej jako: KP) przewiduje możliwość odwołania pracownika z urlopu na mocy jednostronnej decyzji pracodawcy.
- powstanie okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczęcia urlopu;
- konieczność zapewnienia w tych okolicznościach obecności pracownika w zakładzie pracy.
Ocena potrzeby przerwania urlopu wypoczynkowego pracownika należy wyłącznie do pracodawcy, zaś odwołanie z urlopu odnosi skutek bez względu na akceptację lub brak akceptacji tego stanu rzeczy przez pracownika.
Regulacja ta stanowi wyjątek od zasady nieprzerwanego urlopu wyrażonej w art. 152 § 1 KP. Potrzebę odwołania pracownika z urlopu ocenia więc pracodawca, zaś pracownik zobowiązany jest podporządkować się poleceniu, bez względu na własną ocenę zasadności odwołania.
Tak więc, w wyżej opisanej sprawie, pracownik zobowiązany był stawić się w pracy najpóźniej w dniu 1 lipca 2023 r., tak jak nakazał pracodawca, a nie 4 lipca 2023 r. tak jak jednostronnie i bezzasadnie zdecydował pracownik.
Odmowa powrotu z urlopu
Odmowa wcześniejszego stawienia się w pracy bądź stawienie w terminie późniejszym niż wskazany przez pracodawcę może w konkretnych okolicznościach zostać zakwalifikowane nawet jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, co może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Zwrot kosztów przez pracodawcę w związku z odwołaniem z urlopu
Stosownie do art. 167 § 2 KP w przypadku odwołania pracownika z urlopu, pracodawca jest zobowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika będące w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.
Obowiązek udokumentowania poniesionych kosztów spoczywa na pracowniku.
Do kosztów tego rodzaju zaliczyć można między innymi:
- koszty podróży powrotnej;
- wartość utraconego pobytu w hotelu;
- wartość zakupionych przez pracownika biletów na wydarzenia kulturalne, imprezy kulturalne, wydarzenia i wycieczki turystyczne czy rozrywkowe.
W uzasadnionych przypadkach obowiązek ten dotyczy nie tylko kosztów poniesionych w związku z osobą pracownika, ale także towarzyszących mu w urlopie wypoczynkowym członków jego rodziny.
Do kosztów pozostających w bezpośrednim związku z odwołaniem z urlopu nie zalicza się jednak utraconych przez pracownika korzyści, takich jak przykładowo zysk z planowanej przez pracownika na czas urlopu aktywności zarobkowej.
Kto miał rację w sprawie - czy pracodawca musi zwracać dodatkowe koszty?
Zgodnie ze stanowiskiem dominującym w doktrynie prawa pracy pracodawcę obciążają nie tylko koszty związane z osobą pracownika, ale także jego najbliższych, jeżeli odwołanie pracownika z urlopu wywołało konieczność wcześniejszego powrotu członków jego rodziny. Tomasz Z. zasadnie zatem zażądał zatem zwrotu kosztów niewykorzystanych usług turystycznych oraz wcześniejszej podróży powrotnej poniesionych przez całą rodzinę.
Przyjmuje się, że zwrócone powinny być również poniesione koszty w których pracownik odwołany z urlopu zamierzał uczestniczyć, czyli koszty za wycieczkę na Etnę.
Nie uznaje się natomiast za koszty bezpośrednio związane z odwołaniem kosztów zakupu przykładowo sprzętu turystycznego, a zatem pracodawca miał prawo uchylić się od zwrócenia pracownikowi ceny nabytego przez niego przed wyjazdem, a niewykorzystanego sprzętu do nurkowania.
Przesunięcie terminu urlopu powoduje zmianę planów urlopowych pracowników. Jeżeli pracownicy podjęli już konkretne wydatki dotyczące organizacji urlopu, tj. dokonali przedpłat, lub ponieśli inne koszty bezpośrednio związane z zaplanowanym wypoczynkiem, zaś przesunięcie urlopu nastąpiło z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, to pracodawca jest obowiązany do zwrotu pracownikowi poczynionych wydatków. Jeżeli odszkodowanie jest przewidziane w sytuacji odwołania z urlopu, to tym bardziej dotyczy zaplanowanego urlopu i poniesionych w związku z tym konkretnych wydatków (zob. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. z dnia 28 kwietnia 2010 r., sygn. I SA/Go 56/10).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)