Urlop wychowawczy przyznawany jest w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Czy zatem można w czasie tego urlopu pracować? Czy przepisy prawa pracy pozwalają na pracę dla swojego pracodawcy albo innego podmiotu?
- Urlop wychowawczy a praca
- Czy w czasie urlopu wychowawczego można pracować?
- Urlop wychowawczy a zaprzestanie sprawowania opieki nad dzieckiem
- Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego
Urlop wychowawczy a praca
Urlop wychowawczy to jedno z uprawnień rodzicielskich pozwalające na dłuższą przerwę w pracy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Urlop ten można wziąć do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy, ale zawsze jeden miesiąc z 36 zarezerwowany jest dla drugiego z rodziców. Można maksymalnie 5 razy wnioskować o urlop wychowawczy. Warto więc odpowiednio zaplanować długość poszczególnych części, aby łącznie nie przekroczyły maksymalnie 35 miesięcy na jedną osobę.
Urlop ten wykorzystuje się najczęściej już po skorzystaniu z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, które w sumie dają rok wolnego od pracy. Za ten rok otrzymuje się zasiłek macierzyński. Natomiast urlop wychowawczy jest bezpłatny, dlatego często rodzice nie decydują się na ten urlop. Warto jednak zauważyć, że przepisy prawa pracy pozwalają na łączenie tego rodzaju urlopu z pracą.
Czy w czasie urlopu wychowawczego można pracować?
Tak, Kodeks pracy dopuszcza wykonywanie pracy podczas korzystania z urlopu wychowawczego. Dokładnie reguluje to zagadnienie art. 1862 KP
Art. 1862.[Podjęcie pracy zarobkowej] § 1. W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Zgodnie z powyższym osoba przebywająca na urlopie wychowawczym może pracować u pracodawcy, u którego przebywa na urlopie (np. na zleceniach czy umowach o dzieło), a także u innego pracodawcy. Dopuszcza się również możliwość podjęcia innej działalności, nauki czy szkolenia. Jest tylko jeden warunek: taka aktywność nie może wyłączać możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jest to bowiem cel urlopu wychowawczego. Co to właściwie oznacza? Jak ustalić, kiedy praca jest dozwolona? Według doktryny praca w czasie urlopu wychowawczego nie powinna przekraczać 1/2 etatu.
Podpowiedzi w tej kwestii można znaleźć także w orzecznictwie np. w Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2011 r. (sygn. akt I OSK 2066/10). Sąd podkreśla, że osobista opieka wiąże się ze stałym, zasadniczym i codziennym obowiązkiem zapewniania dziecku środków niezbędnych do życia, rozwoju, a także wychowania. Zakres takiej opieki powinien wyłączać konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem przez inne osoby. Oczywiście mogą być przerwy w osobistej opiece nad dzieckiem, jak np. zakupy, wizyta u dentysty, weekend u dziadków.
Polecamy: Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2025
Urlop wychowawczy a zaprzestanie sprawowania opieki nad dzieckiem
Co w sytuacji, kiedy pracodawca dowie się, że pracownik będąc na urlopie wychowawczym, trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem? Przypadek ten reguluje art. 1862 § 2 KP:
Art. 1862 § 2. W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.
W takim przypadku pracodawca wzywa pracownika do stawienia się w pracy. Samodzielnie wybiera termin pojawienia się pracownika w pracy, ale nie może być dłuższy niż 30 dni od powzięcia wiadomości i nie krótszy niż 3 dni od wezwania.
Obniżenie wymiaru czasu pracy zamiast urlopu wychowawczego
Innym sposobem na łączenie pracy z urlopem wychowawczym jest złożenie wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy. Nie trzeba wówczas korzystać z urlopu wychowawczego. Taki wniosek to kolejne uprawnienie rodzicielskie gwarantowane przez przepisy Kodeksu pracy. Najniższym wymiarem pracy, o jaki można wnioskować za pomocą art. 1867 KP, jest pół etatu.
Art. 1867.[Wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy] § 1. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
§ 2. Wniosek, o którym mowa w § 1, składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku.
§ 3. W przypadku skorzystania przez pracownika z części urlopu wychowawczego pracownik ten może korzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy, o którym mowa w § 1, przez okres odpowiadający pozostałemu do wykorzystania wymiarowi urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
§ 4. Korzystanie z obniżonego wymiaru czasu pracy, o którym mowa w § 1, nie obniża wymiaru urlopu wychowawczego.