Jeśli masz dziecko do 6. roku życia, możesz wziąć urlop wychowawczy lub obniżyć wymiar czasu pracy. Pracodawca udziela urlopu na wniosek pracownika lub pracownicy. Czy może odmówić udzielenia urlopu wychowawczego? Czy osobie zatrudnionej grozi w tym czasie zwolnienie? Czy Kodeks pracy pozwala na rezygnację z urlopu wychowawczego?
- Urlop wychowawczy - komu i ile przysługuje?
- Wniosek o urlop wychowawczy
- Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu wychowawczego?
- Czy pracodawca może zwolnić pracownika w trakcie urlopu wychowawczego?
- Czy można zrezygnować z urlopu wychowawczego?
Urlop wychowawczy - komu i ile przysługuje?
Urlop wychowawczy reguluje art. 186. Kodeksu pracy. Kto może z niego skorzystać? Trzeba spełniać dwa warunki:
- posiadanie co najmniej 6-miesięcznego okresu zatrudnienia (wlicza się także poprzednie okresy zatrudnienia)
- osobiste wychowywanie dziecka do 6. roku życia.
Jeśli dana osoba spełnia powyższe kryteria, może wnioskować o urlop, którego wymiar wynosi maksymalnie 36 miesięcy. Udziela się go maksymalnie do końca roku ukończenia przez dziecko 6 roku życia. Gdy dziecko ukończyło 6 lat dnia 15 lipca 2025 r. to z urlopu wychowawczego można korzystać aż do końca grudnia 2025 r.
36 miesięcy urlopu wychowawczego to wymiar przewidziany łącznie dla matki i ojca dziecka, przy czym drugi z rodziców zawsze ma prawo do jednego miesiąca urlopu. Tego miesiąca nie można przenieść na innego rodzica, dlatego jedna osoba może maksymalnie wykorzystać 35 miesięcy urlopu.
Art. 186 § 9. Rodzic dziecka ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 36 miesięcy, jeżeli:
- drugi rodzic dziecka nie żyje,
- drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
- drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.
§ 10. Jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna przysługuje mu urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy.
Przepisy pozwalają także na jednoczesne korzystanie z urlopu wychowawczego przez ojca i matkę dziecka. Wówczas czas ten liczy się podwójnie czyli np. 4 miesiące jednoczesnego przebywania przez rodziców na urlopie to wykorzystanie 8 miesięcy z puli 36 miesięcy urlopu wychowawczego.
Wniosek o urlop wychowawczy
Urlopu wychowawczego udziela się na wniosek w wersji papierowej lub elektronicznej. Ważne jest dotrzymanie terminu złożenia wniosku. Musi to być na minimum 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Urlop wychowawczy może być udzielony nie więcej niż w 5 razy czyli w 5 częściach. Liczbę części urlopu odzwierciedla liczba złożonych wniosków o urlop wychowawczy.
Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu wychowawczego?
Nie, pracodawca nie może odmówić wniosku o urlop wychowawczy. Zgodnie z przepisami prawa pracy akceptuje wniosek. Traktuje o tym art. 186 § 7 Kodeksu pracy: "Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika." Co to oznacza? Jeśli pracownik spełnia warunki do skorzystania z uprawnienia rodzicielskiego jakim jest urlop wychowawczy oraz złożył poprawnie i w odpowiednim terminie wniosek, pracodawca musi go przyjąć. Co w sytuacji uchybienia terminu? Czy pracodawca może odmówić wniosku? Nie. Zgodnie z § 71 pracodawca udziela wówczas urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku. Innymi słowy pracownik rozpocznie urlop później niż przewidywał w złożonym przez siebie wniosku. Warto więc dopilnować właściwego terminu. Oczywiście pracodawca może pójść na rękę pracownikowi i, pomimo złożenia wniosku w późniejszym terminie, udzielić mu urlopu od dnia wskazanego we wniosku. Wszystko zależy tutaj od dobrej woli zatrudniającego.
Czy pracodawca może zwolnić pracownika w trakcie urlopu wychowawczego?
Prawo pracy skupia się na ochronie pracownika jako słabszej strony stosunku pracy. Przejawia się to również w regulacji urlopu wychowawczego. Pracodawca nie może bowiem wypowiedzieć umowy ani rozwiązać umowy o pracę pracownikowi już od momentu złożenia wniosku o urlop wychowawczy aż do jego zakończenia. W tym okresie dopuszcza się rozwiązanie umowy z pracownikiem tylko z dwóch następujących przyczyn:
- ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy,
- rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Warto w tym miejscu skupić się na ochronie od momentu złożenia wniosku. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy ochrona ta obowiązuje od 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu wychowawczego, a więc należy uważać na wniosek złożony wcześniej.
Czy można zrezygnować z urlopu wychowawczego?
Pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego po złożeniu wniosku, ale przed rozpoczęciem korzystania z niego, a także już w trakcie przebywania na urlopie. W pierwszej sytuacji wycofanie wniosku zgłasza się nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Aby wycofanie wniosku było skuteczne, należy napisać w wersji papierowej lub elektronicznej oświadczenie o wycofaniu wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego i przedłożyć je pracodawcy.
Oprócz urlopu wychowawczego pracownik opiekujący się dzieckiem do 6 roku życia ma prawo do obniżonego wymiaru czasu pracy. O to uprawnienie również ubiega się, składając stosowny wniosek. Więcej na ten temat znajdziesz w artykule: Co po urlopie rodzicielskim? Zamiast urlopu wychowawczego można obniżyć czas pracy