Prawo do urlopu
Urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi zatrudnionemu przez okres co najmniej 6 miesięcy, przy czym do tego czasu dolicza się również poprzednie okresy zatrudnienia. Ponadto do okresu zatrudnienia pracowniczego, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wychowawczego wlicza się okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.
Wymiar urlopu
Wymiar urlopu wynosi 36 miesięcy i przysługuje do momentu ukończenia przez dziecko 5 roku życia. Wyjątkowo, jeśli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, urlop może zostać wykorzystany do ukończenia przez dziecko 18 lat.
Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do urlopu w wymiarze jednego miesiąca z wymiaru 36 miesięcy, którego to prawa nie można przenieść na drugiego rodzica lub opiekuna.
W przypadkach, gdy jeden z rodziców nie żyje, został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub została ona ograniczona lub zawieszona, dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna, prawo do wykorzystania urlopu w wymiarze 36 godzin przysługuje jednemu rodzicowi. Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Przeczytaj również: Urlop wychowawczy w częściach
Wniosek o przyznanie urlopu wychowawczego
Urlopu wychowawczego udziela się jedynie na wniosek pracownika. Pracodawca nie może go udzielić z własnej inicjatywy, jest to bowiem urlop bezpłatny i w jego okresie nie przysługuje ani wynagrodzenie za pracę, ani zasiłek z ubezpieczenia społecznego.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 września 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz.U. z 2013, poz. 1139) wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego składa się w formie pisemnej najpóźniej na 2 tygodnie przed rozpoczęciem urlopu.
Wniosek może być sporządzony przez pracownika odręcznie albo na komputerze, ale musi zostać własnoręcznie podpisany przez pracownika. Obligatoryjnie powinien zawierać:
- wskazanie daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego,
- wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko,
- określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.
Do wniosku o urlop wychowawczy dołącza się pisemne oświadczenie drugiego rodzica (opiekuna) dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym zamierza on korzystać z urlopu wychowawczego.
Zobacz także: Jakie wynagrodzenie po powrocie z wychowawczego?
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego ma prawo do wystąpienia o obniżenie wymiaru czasu pracy, do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Zasady składania wniosku są takie same jak w przypadku urlopu wychowawczego.
W przypadku złożenia wniosku z uchybieniem terminu, pracodawca obniży wymiar czasu pracy nie później niż z dniem upływu 2 tygodni od dnia złożenia wniosku.
Rezygnacja z urlopu wychowawczego
Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym może z niego zrezygnować w dowolnym momencie za zgodą pracodawcy lub najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy po wcześniejszym zawiadomieniu podmiotu zatrudniającego.
Na pracodawcy spoczywa obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, równorzędnym z zajmowanym dotychczas lub innym, odpowiadającym kwalifikacjom, o ile wynagrodzenie za pracę nie będzie niższe niż otrzymywane przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego.
Ochrona stosunku pracy w czasie urlopu wychowawczego
W celu ochrony pracownika pozostającego na urlopie wychowawczym, ustawodawca przyjął, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia urlopu.
Jedyne przypadki, w których taka sytuacja jest dopuszczalna to likwidacja pracodawcy, ogłoszenie upadłości lub inne przyczyny będące uzasadnieniem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, np. w razie ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
Uprawnienia te przysługują również w przypadku złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 roku (II PK 6/11) wypowiedzenie zmierzające do zmiany warunków umowy o pracę nie jest wyłączone, gdy pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego korzysta z obniżenia wymiaru czasu pracy.
Zadaj pytanie: Forum Kadry