- Kto ma prawo do urlopu wychowawczego?
- Co ma na celu urlop wychowawczy i jaki jest jego wymiar w 2023 r.?
- Dzielenie urlopu wychowawczego?
- Czy pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w sytuacji, gdy drugi rodzic dziecka nie pracuje?
- Do jakiego wieku dziecka można wykorzystać urlop wychowawczy?
- Czy o urlop wychowawczy należy wnioskować i kiedy?
- Czy wniosek o urlop można wycofać?
- Co zawiera wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego?
- Czy urlop wychowawczy jest udzielany jednorazowo czy w częściach?
- Czy w trakcie urlopu w wychowawczego można pracować?
- Czy z urlopu wychowawczego można zrezygnować?
- Zatrudnienie po powrocie z urlopu wychowawczego – na jakie stanowisko?
Kto ma prawo do urlopu wychowawczego?
Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy ma prawo do urlopu wychowawczego. Do tego sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Urlop przysługuje każdemu z rodziców lub opiekunom dziecka, jeżeli spełniają ww. przesłanki.
Co ma na celu urlop wychowawczy i jaki jest jego wymiar w 2023 r.?
Urlop wychowawczy jest udzielany w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Jeżeli pracodawca dowie się i ustali, że pracownik w sposób trwały zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem i np. zapisał je do żłobka, ma prawo wezwać pracownika do stawienia się do pracy. W ramach podporządkowania, pracownik powinien stawić się w miejscu pracy w terminie wskazanym przez pracodawcę, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości przez pracodawcę i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania. Niestawienie się pracownika do pracy na wezwanie pracodawcy może doprowadzić nawet do rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia. Przyczyną rozwiązania umowy w takiej sytuacji może być utrata zaufania, ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych i nie dostosowanie się do poleceń pracodawcy.
Wymiar urlopu wychowawczego w 2023 r. wynosi maksymalnie do 36 miesięcy. Te maksymalnie 3 lata przysługują łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka. Może być tak, że z urlopu wychowawczego będą jednocześnie korzystać oboje rodzice lub opiekunowie dziecka. W takiej sytuacji nadal łączny wymiar urlopu wychowawczego nie może przekraczać 36 miesięcy.
Dzielenie urlopu wychowawczego?
Każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu wychowawczego z 36 miesięcznego wymiaru urlopu. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka, ponieważ nie można zrezygnować z należnej części na rzecz drugiego rodzica lub opiekuna. Oznacza to, że jedno z rodziców może ten urlop wykorzystać maksymalnie w wymiarze 35 miesięcy.
Wyjątkowo można wykorzystać urlop w wymiarze 36 miesięcy jeżeli:
-
drugi rodzic dziecka nie żyje;
-
drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska;
-
drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.
Czy pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w sytuacji, gdy drugi rodzic dziecka nie pracuje?
Tak, nawet jeżeli drugi rodzic dziecka nie pracuje i można w związku z tym zapewnić dziecku opiekę, pracującemu rodzicowi przysługuje prawo do urlopu wychowawczego.
Do jakiego wieku dziecka można wykorzystać urlop wychowawczy?
Co do zasady, urlop wychowawczy jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Jednak wyjątkowo, na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia można wykorzystać urlop wychowawczy – kiedy? Wtedy kiedy z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, wówczas może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy.
Czy o urlop wychowawczy należy wnioskować i kiedy?
Tak, urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, a odmowa udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego w sytuacji, gdy spełnia on wszystkie określone prawem przesłanki, stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika – co jest zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku. Dlaczego ustawodawca wskazuje na termin 21 dni? Jest to m.in. czas dla pracodawcy na zorganizowanie zastępstwa za nieobecnego pracownika.
Czy wniosek o urlop można wycofać?
Pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu, składając pracodawcy pisemne oświadczenie w tej sprawie.
Co zawiera wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego?
Wniosek o udzielenie pracownikowi urlopu wychowawczego albo jego części zawiera:
1) imię i nazwisko pracownika;
2) imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część;
3) wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko;
4) wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko;
5) określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.
Czy urlop wychowawczy jest udzielany jednorazowo czy w częściach?
Nie jest konieczne zachowanie ciągłości urlopu wychowawczego. Urlop wychowawczy może być udzielony jednorazowo, jak i w częściach, ale nie więcej niż w 5 częściach.
Części urlopu nie muszą być równe i nie muszą być wykorzystywane bezpośrednio po sobie. Liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu.
Czy w trakcie urlopu w wychowawczego można pracować?
Jeżeli tylko podjęcie dodatkowych czynności nie wyłącza możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, tak - w trakcie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową. Co ciekawe pracę można podjąć u dotychczasowego lub innego pracodawcy. Można też wykonywać inną działalność, a także podjąć naukę czy szkolenie.
Czy z urlopu wychowawczego można zrezygnować?
Tak, pracownik ma prawo zrezygnować z urlopu wychowawczego. Kiedy to może nastąpić?
1) jeżeli tylko pracodawca wyrazi zgodę, to zrezygnować można w każdym czasie;
2) najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy, jednak uprzednio należy zawiadomić pracodawcę.
Zatrudnienie po powrocie z urlopu wychowawczego – na jakie stanowisko?
Po zakończeniu przebywania na urlopie wychowawczym, pracodawca zobowiązany jest dopuścić pracownika do pracy. Pracownik ma prawo powrotu na dotychczasowe stanowisko, takie, które zajmował przed urlopem wychowawczym. Jeżeli jednak okaże się, że nie jest możliwe zatrudnienie na tym samym stanowisku (np. zostało zlikwidowane), pracodawca ma obowiązek zatrudnić pracownika na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510)