Urlop okolicznościowy - śmierć ojca
Tzw. urlop okolicznościowy nie został uregulowany w Kodeksie pracy, lecz w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Z samej nazwy można wywnioskować, że urlop ten odnosi się do pewnych okoliczności. Są to ważne wydarzenia w życiu pracownika. Jedną z sytuacji uprawniających osoby zatrudnione do skorzystania z tego rodzaju urlopu jest śmierć osób najbliższych, m.in. śmierć ojca. Za czas urlopu okolicznościowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Wiele osób zastanawia się, czy dotyczy to tylko ojca biologicznego i adopcyjnego, a może ojczyma, czy także ojca żony lub męża czyli teścia?
Rozporządzenie mówi wprost o zgonie i pogrzebie ojca oraz ojczyma, a także teścia. Różne są jednak długości urlopów w przypadku śmierci ojca lub ojczyma, a śmierci teścia (o czym poniżej). Co ciekawe, urlop okolicznościowy z tytułu śmierci teścia przysługuje nawet po rozwodzie. Stosunek powinowactwa, jaki zachodzi pomiędzy pracownikiem a teściem, nie rozwiązuje się po ustaniu małżeństwa (art. 618 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
Czy prawo pozwala na orlop okolicznościowy w przypadku śmierci ojca partnera lub partnerki? Rozporządzenie pozostawia furtkę do skorzystania z wolnego w takiej sytuacji. Warunkiem jest utrzymywanie tej osoby za życia przez pracownika lub bycie tej osoby pod jego bezpośrednią opieką (§ 15 pkt 2).
Urlop okolicznościowy z tytułu śmierci ojca - ile dni?
Wspomniane rozporządzenie określa liczbę dni urlopu okolicznościowego przysługujących pracownikowi. Liczba dni wolnych od pracy nie jest jednak zawsze taka sama. Zależy od rodzaju okoliczności uzasadniającej zwolnienie. Zgodnie z przepisami urlop okolicznościowy może trwać 1 dzień lub 2 dni. Śmierć ojca i śmierć ojczyma uprawnia do 2 dni wolnych od pracy (§ 15 pkt 1). Natomiast śmierć teścia daje prawo do 1 dnia wolnego. Co istotne, z 2 dni wolnych od pracy można skorzystać osobno lub jeden po drugim. Zależy to od potrzeb pracownika związanych ze śmiercią ojca.
Urlop okolicznościowy a śmierć ojca - termin wykorzystania
Należy zaznaczyć, że przepisy prawa pracy nie uregulowany terminu do wykorzystania urlopu okolicznościowego. Ugruntował się jednak pogląd mówiący o tym, że pomiędzy zdarzeniem takim jak śmierć ojca, a terminem wykorzystania urlopu musi istnieć ścisły związek czasowy i funkcjonalny. Pracodawca co do zasady musi udzielić urlopu okolicznościowego. Dokonuje oceny czy działanie pracownika ma związek ze śmiercią ojca. Jeśli w jego mniemaniu wykorzystanie urlopu okolicznościowego w terminie wskazanym przez pracownika we wniosku nie ma związku ze śmiercią ojca, może odmówić udzielenia wolnego. Warto jednak pamiętać, że pracownik może w takiej sytuacji zgłosić się do sądu pracy i podnieść naruszenie prawa pracy przez pracodawcę.
Śmierć ojca podczas zwolnienia lekarskiego
Jednym z pytań powstających przy tym zagadnieniu jest śmierć osoby bliskiej, w tym przypadku ojca, podczas zwolnienia lekarskiego. Zatem, czy pracodawca powinien udzielić urlopu okolicznościowego, jeśli owa okoliczność powstała w trakcie przebywania pracownika na zwolnieniu lekarskim np. trwającym 3 tygodnie? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego czy pomiędzy śmiercią ojca, a terminem urlopu okolicznościowego wskazanym przez pracownika istnieje związek. Chodzi tu o związek czasowy, ale i funkcjonalny. Jeśli pogrzeb ojca już się odbył, ale wciąż istnieje potrzeba dokonania pewnych formalności z nim związanych czy zbudowaniem pomnika na cmentarzu, urlop okolicznościowy jak najbardziej się należy.
Urlop okolicznościowy - śmierć ojca w trakcie urlopu wypoczynkowego
To samo dotyczy śmierci ojca w trakcie urlopu wypoczynkowego pracownika. Gdy śmierć czy pogrzeb odbyły się w czasie urlopu pracownika, a pozostają sprawy związane ze śmiercią ojca (sprawy urzędowe, budowa pomnika, uregulowanie spraw mieszkaniowych po zmarłym), pracownik może wnioskować o urlop okolicznościowy w celu dokonania tych czynności już po powrocie do pracy.
Urlop okolicznościowy z powodu śmierci ojca - wzór wniosku
Z urlopu okolicznościowego korzysta się na wniosek pracownika. Należy poinformować pracodawcę o zamiarze skorzystania z urlopu okolicznościowego z wyprzedzeniem pozwalającym na zorganizowanie pracy podczas nieobecności danego pracownika. W sytuacji, której nie da się przewidzieć, a więc także śmierci ojca, można zgłosić chęć skorzystania z urlopu już po wystąpieniu tej okoliczności. Na przykład ojciec zmarł w poniedziałek i w związku z tym pracownik nie stawił się do pracy i nie poinformował w tym dniu pracodawcy o swojej absencji. We wtorek zadzwonił i poprosił 2 dni urlopu okolicznościowego, licząc od poniedziałku. W tym wypadku taka procedura jest dopuszczalna.
Przepis prawa pracy nie nakazują składania wniosku o urlop okolicznościowy w formie pisemnej. Jednak wewnątrzzakładowe przepisy często już takie zapisy posiadają. Oto wzór wniosku o urlop okolicznościowy:
…………………………………………..
(data, miejscowość)
…………………………………………..
(oznaczenie pracownika)
…………………………………………..
(oznaczenie pracodawcy)
Wniosek o urlop okolicznościowy
Zgłaszam się z uprzejmą prośba o udzielenie mi urlopu okolicznościowego z tytułu śmierci ojca (na podstawie § 15 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy) w wymiarze 2 dni w terminie …………………………………
……………………………………………………
(podpis pracownika)