Urlop macierzyński podstawowy i dodatkowy oraz urlop rodzicielski
Nowymi regulacjami dotyczącymi urlopów macierzyńskich i rodzicielskich zostały objęte osoby, którym po 31 grudnia 2012 roku:
- urodziły się dzieci, lub
- przyjęły na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia (jeśli wobec dziecka odroczono obowiązek szkolny, to wiek ten przesłużono do 10 roku życia) i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
- przyjęły na wychowanie dziecko jako rodzina zastępcza (nie dotyczy to rodzin zastępczych zawodowych).
Polecamy: Nowe zasady rozliczania czasu pracy
Polecamy Komplet: INFORLEX.PL Księgowość i Kadry + Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń + INFORorganizer - abonament 12 miesięcy
Nowe przepisy mają zatem zastosowanie do osób:
- którym po 16 czerwca 2013 r. urodziło się dziecko lub przyjęli dziecko na wychowanie;
- które w dniu 17 czerwca 2013 r. korzystały z zasiłku macierzyńskiego za tzw. „podstawowy okres”;
- które w dniu 17 czerwca 2013 r. korzystały z zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu. Mają one prawo do „ uzupełniającej” części zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w wymiarze różnicy między nowym a dotychczasowym wymiarem, oraz do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.
- którym po dniu 31 grudnia 2012 r. urodziło się lub zostało przyjęte na wychowanie dziecko, a które to osoby w dniu 17 czerwca 2013 r. nie pobierały zasiłku macierzyńskiego. Takie osoby mają prawo do „uzupełniającej” części zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu dodatkowego w wymiarze różnicy między nowym a dotychczasowym wymiarem oraz do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (w tym przypadku u tych osób wystąpi przerwa między wykorzystanym dotychczas urlopem dodatkowym i urlopem dodatkowym „uzupełniającym”).
Uproszczenie procedur dot. urlopów rodzicielskich
Wymiar podstawowego urlopu macierzyńskiego
Podstawowy urlop macierzyński pozostał w niezmienionej długości, czyli w przypadku urodzenia podczas jednego porodu:
- jednego dziecka - 20 tygodni,
- bliźniaków - 31 tygodni,
- trojaczków - 33 tygodnie,
- czworaczków - 35 tygodni,
- pięcioraczków i więcej dzieci - 37 tygodni.
Wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego
Dodatkowy urlop macierzyński został przedłużony z 4 do 6 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka, i do 8 tygodni - w przypadku urodzenia bliźniaków lub wieloraczków. Ten rodzaj urlopu można wykorzystać w dwóch częściach przypadających bezpośrednio jedna po drugiej - w wymiarze tygodnia lub ich wielokrotności. Z urlopu dodatkowego może skorzystać zarówno matka jak i ojciec dziecka.
Zgodnie z ustawą urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika przynajmniej na 14 dni przed jego rozpoczęciem. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika. We wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego określa się termin zakończenia urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy drugiej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego - termin zakończenia pierwszej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu.
Na urlop macierzyński można pójść maksymalnie sześć tygodni przed przewidywaną datą porodu.
Wymiar urlopu rodzicielskiego
Ustawa z dnia 28 maja 2013 roku wprowadziła tzw. urlop rodzicielski i zasiłek macierzyński za jego okres, które przysługują bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski oraz zasiłek macierzyński za jego okres przysługują w wymiarze 26 tygodni - niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie (w wieku odpowiednio do 7 lub do 10 roku życia).
Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo lub podzielony na maksymalnie trzy części – po minimum 8 tygodni każda, w wymiarze wielokrotności tygodnia (1 tydzień = 7 dni).
W przypadku gdy z urlopu rodzicielskiego korzystają jednocześnie oboje rodzice dziecka - wymiar urlopu nie może przekroczyć 26 tygodni - po 13 tygodni dla rodzica. Rodzice mogą też brać urlop na zmianę, np. najpierw 8 tygodni bierze matka dziecka, następne 8 tygodni ojciec dziecka i znowu - - pozostałe 10 tygodni – matka.
Aby otrzymać urlop, odpowiedni wniosek należy złożyć u pracodawcy minimum 14 dni przed jego rozpoczęciem, określając termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a w przypadku gdy wniosek dotyczy kolejnej części urlopu rodzicielskiego - podając również termin zakończenia poprzedniej części tego urlopu oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu.
Do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z urlopu przez okres wskazany we wniosku przez drugiego z rodziców dziecka albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z tego urlopu w okresie objętym wnioskiem. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownika.
Zasiłek macierzyński 2013 – wyjaśnienia ZUS
Urlop macierzyński i rodzicielski 2013
Znaczenie terminu złożenia wniosku o urlop macierzyński
W przypadku, gdy wniosek o urlop macierzyński zostanie złożony w przeciągu 14 dni od urodzenia dziecka i od razu będzie dotyczył całości: podstawowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, wówczas zasiłek za cały ten okres będzie wynosił 80 proc.
Tutaj ustawodawca daje kobiecie możliwość zrezygnowania - w każdej chwili - z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części albo okresowi dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze lub jego części lub w przypadku rezygnacji z zasiłku za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze.
W takim przypadku kobiecie przysługuje jednorazowe wyrównanie pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru zasiłku, pod warunkiem niepobrania zasiłków macierzyńskich za okres odpowiadający okresom tych urlopów. Konieczne jest złożenie oświadczenia, że ojciec dziecka nie będzie korzystał z tego urlopu.
Zatem:
- Jeżeli kobieta od razu zadeklaruje, że będzie korzystać z całości urlopu w wymiarze 52 tygodni, to przez cały ten okres wypłacany będzie zasiłek w wysokości 80 proc. wynagrodzenia. Jeśli jednak po takiej deklaracji zrezygnuje z całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz/lub z całego urlopu rodzicielskiego, wówczas przysługiwać jej będzie wyrównanie dotychczas pobieranych 80% zasiłku do wysokości 100%. Urlop ten kobieta może scedować na ojca dziecka.
- Jeżeli wniosek o urlop zostanie złożony po upływie 14 dni od urodzenia dziecka, to pomimo wnioskowania o jego całość, nie można zrezygnować z tego urlopu rodzicielskiego ani scedować go na ojca dziecka.
- Jeśli wniosek o urlop zostanie złożony po 14 dniach od urodzenia dziecka, to podstawowy urlop macierzyński będzie wynosił: 100%, dodatkowy urlop macierzyński: 100%, a urlop rodzicielski: 60%. Nie ma tutaj znaczenia czy wniosek dotyczy części i od razu całości wymiaru urlopu.
Bez wspomnianego wniosku złożonego u pracodawcy (wraz z aktem urodzenia dziecka), pracodawca nie może udzielić urlopu.
Praca w trakcie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
Pracownica, która przebywa na dodatkowym urlopie macierzyńskim czy urlopie rodzicielskim może w trakcie takiego urlopu podjąć pracę u pracodawcy udzielającego urlopu - maksymalnie na ½ etatu. W celu podjęcia pracy należy - w czasie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem pracy - złożyć pisemny wniosek o rezygnacji z korzystania z całości lub części z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego.
Pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek pracownicy i udzielić jej urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy, o ile organizacja lub rodzaj wykonywanej przez nią pracy tego nie uniemożliwia. Odmowne rozpatrzenie wniosku przez pracodawcę powinno mieć formę pisemną oraz zawierać uzasadnienie odmowy.
W trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego możliwe jest podjęcie pracy na umowę zlecenie lub na umowę o dzieło u innego pracodawcy.
Przepisy przejściowe dotyczące osób, które rozpoczęły korzystanie urlopu na starych zasadach
- Jeśli podstawowy urlop macierzyński na starych zasadach skończył się pomiędzy 24 a 30 czerwca 2013 r. i pracownik nie złożył wniosku o dodatkowy urlop macierzyński przed dniem 17 czerwca 2013 r., to wniosek o dodatkowy urlop macierzyński może zostać złożony najpóźniej 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
- Pracownik korzystający w dniu 17 czerwca 2013 r. z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach może wnioskować o przedłużenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego o część stanowiącą różnicę między urlopem udzielonym a wymiarem urlopu udzielanego na nowych zasadach. Przyznane „uzupełnienie” dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie stanowić bezpośrednie przedłużenie trwającego dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach.
Wniosek należy złożyć do dnia zakończenia wcześniej udzielonego dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
- Jeśli dziecko pracownika urodziło się po 31 grudnia 2012 r. i w dniu 17 czerwca 2013 r. nie korzystał on z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, taki pracownik ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze stanowiącym różnicę między nowym wymiarem tego urlopu a wymiarem wykorzystanego urlopu.
Wniosek powinien zostać złożony w terminie nieprzekraczającym 7 dni od wejścia w życie ustawy (tj. do 24 czerwca 2013 r.). W takim przypadku urlop musiał zostać udzielony nie później niż 14 dni od wejścia w życie ustawy, czyli do 2 lipca 2013 r.
Czy w razie rezygnacji z urlopu rodzicielskiego przysługuje wyrównanie zasiłku?
Urlop macierzyński a prowadzenie działalności gospodarczej
- Osoby prowadzące działalność gospodarczą i podlegające dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu,
- osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności gospodarczej oraz
- osoby wykonujące umowy zlecenia,
również zostały objęte nowymi przepisami i mogą skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
W celu uzyskania zasiłku, do podmiotu wypłacającego zasiłek macierzyński należy złożyć wniosek o wypłatę zasiłku za dodatkowy okres lub za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, pamiętają, że musi to nastąpić przed rozpoczęciem wypłaty zasiłku macierzyńskiego za te okresy.
Urodzenie dziecka na urlopie wychowawczym
Kobieta, która urodzi dziecko podczas przebywania na urlopie wychowawczym, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia kolejnego dziecka. W takiej sytuacji zasiłek macierzyński przysługuje przez pełny okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, a następnie - na wniosek matki - zostanie jej udzielony dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski.
Przepisy nowej ustawy odstępują od zasady skracaniu o 2 tygodnie okresu wypłaty zasiłku macierzyńskiego w razie urodzenia dziecka w czasie urlopu wychowawczego jak to miało miejsce dotąd.
Pracodawcy zwolnieni z pobierania składek na FP i FGŚP
Pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne są w okresie 36 miesięcy - licząc od pierwszego miesiąca po powrocie pracownika z urlopu - są zwolnieni z opłacania za niego składek na Fundusz Pracy i na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w przypadku powrotu zatrudnionego:
- z urlopu macierzyńskiego,
- z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- z dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
- z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- z urlopu rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego.