Warto już teraz zapoznać się nowym komunikatem, aby przed zbliżającymi się świętami Bożego Narodzenia nie być rozczarowanym. Chodzi o zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami? Od początku grudnia ZUS wprowadzi nowe kwoty progów, które obowiązują przez trzy miesiące — do końca lutego. Choć operacja ma charakter techniczny, w praktyce dla części emerytów i rencistów może oznaczać niższe, a nawet wstrzymane wypłaty już od najbliższego przelewu. Najłatwiej o pomyłkę w okresie grudzień–luty, gdy systemy ZUS i fiskusa "zderzają" dane o przychodach, weryfikując zgodność i wykrywając nawet niewielkie nadwyżki. Oto, jak zrozumieć nowe limity i uniknąć pułapek.
- ZUS: zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami?
- Dlaczego tak się dzieje? ZUS: zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami?
- Kogo dotyczą zasady?
- Kogo nie dotyczą zasady? Lista wyjątków
- Co dokładnie można zrobić, aby się zabezpieczyć?
ZUS: zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami?
Od początku grudnia ZUS wprowadzi nowe kwoty progów dorabiania, które obowiązują przez trzy miesiące — do końca lutego. Choć operacja ma charakter techniczny, w praktyce dla części emerytów i rencistów może oznaczać niższe, a nawet wstrzymane wypłaty już od najbliższego przelewu. Najłatwiej o pomyłkę w okresie grudzień–luty, gdy systemy ZUS i fiskusa zderzają dane o przychodach, weryfikując zgodność i wykrywając nawet niewielkie nadwyżki. Oto, jak zrozumieć nowe limity i uniknąć pułapek.
Podstawa prawną dla powyższego jest oczywiście ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631). Przepisy w tej materii są napisane skomplikowanym językiem, bo wynika z nich m.in to, że: art. 104 [Zawieszenie prawa do emerytury i renty] 1. Prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6. Dalej ust. 1a. Dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Jest ich znacznie więcej i "im dalej w las" tym kolejne przepisy są bardziej skomplikowane. Na tym tle i dalszych przepisów pojawia się wiele sporów sądowych, i wcale nie jest oczywistym, że seniorzy wygrają. Orzeczenia są różne, bo dura lex sed lex.
Zasady zmniejszenia emerytury. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 stycznia 2021 r., III AUa 14/18, teza:
Zasady zmniejszenia emerytury dotyczą również tych emerytów, którzy wykonują dwa lub więcej rodzajów dodatkowej pracy, chociaż obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlegają tylko z jednego tytułu. Przy ustalaniu przychodu tych osób, uwzględnia się przychód uzyskany z każdej z tych działalności, a więc zarówno ten, od którego odprowadzane są składki na ubezpieczenie społeczne, jak i ten, od którego takiego obowiązku nie ma.
Sytuacja prawna emeryta podejmującego aktywność zawodową. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 13 maja 2021 r., IV SA/Po 1935/20, teza:
Sytuacja prawna emeryta jest stanem trwałym i stabilnym w czasie. Ubezpieczony nie może zrezygnować z uprawnienia do emerytury, a co najwyżej może wnioskować o zawieszanie prawa do emerytury lub zmniejszenie świadczeń na warunkach określonych w art. 103 i następnych, ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2021 r. poz. 291). Wypłacane emerytowi świadczenia stanowią co do zasady ekonomiczne zabezpieczenie potrzeb bytowych w ramach powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych. Są też objęte mechanizmem waloryzacyjnym, gwarantującym stopniowy wzrost ich wysokości. Sytuacja emeryta podejmującego aktywność zawodową jest odmienna od sytuacji osoby w wieku produkcyjnym, która nie ma gwarantowanych stałych świadczeń z systemu emerytalnego.
Okoliczności mające wpływ na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury wojskowej. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 października 2020 r., III AUa 177/20. Teza
1. Ogólną przesłanką brania pod uwagę przychodów, które wpływają na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury jest wykonywanie działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczeń – emerytalnego i rentowych. W konsekwencji, nie jest istotne to, czy dany świadczeniobiorca podlega obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym, lecz fakt, że przychody uzyskiwane są z działalności objętej obowiązkiem ubezpieczenia, a przychód świadczeniobiorcy osiągany za granicą z tytułu działalności wymienionej w art. 104 ust. 1 – 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z zamiarem ustawodawcy tylko ta ostatnia okoliczność wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie emerytury bądź renty (vide: art. 104 ust. 3 ww. ustawy).
2. Zarobek emeryta z tytułu zatrudnienia w Niemczech stanowi przychód z tytułu działalności wykonywanej za granicą, który wpływa na zawieszenie lub zmniejszenie jego emerytury w Polsce (vide: art. 104 ust. 1, 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Dyspozycja art. 104 ust. 3 ustawy emerytalnej wcale nie wymaga, iżby przynosząca przychód działalność wykonywana za granicą podlegała ubezpieczeniom społecznym, obowiązkowym albo dobrowolnym w Polsce.
3. Artykuł 40 ust. 1 wojskowej ustawy emerytalnej stanowi o działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, lecz nie definiuje co ona oznacza i w tym zakresie odsyła do przepisu art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sens normatywny zawarty w art. 104 ust. 1 w istocie znajduje się w art. 40 ust. 1 wojskowej ustawy emerytalnej, zaś art. 104 ust. 2 i 3 ustawy stanowi samodzielną i wystarczającą definicję działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Co zatem jest istotą zawieszenia czy obniżenia świadczeń w grudniu 2025 r., styczniu 2026 r., i w lutym 2026 r.? Poniżej opis zagadnienia. Zacznijmy od przykładu seniora:
Historia pana Kazimierza z Wałbrzycha, 57-latek, rencista, samotnie gospodarujący, szczęśliwy dziadek dwóch wnuków, którym chce zrobić prezenty na święta. Dorabia jako ochroniarz, zwykle uważa na progi, bo kadrowa z pracy, poinformowała go kiedyś o tym. W listopadzie otrzymał premię 1000 zł brutto - taki bon, za cały rok nienagannej pracy. Pan Kazimierz bardzo się ucieszył, bo wie, że sprawi wnukom piękne podarunki. Ale uwaga, przecież od 1 grudnia są nowe, wyższe limity dorabiana. Cały problem w tym, że premia była za listopad, więc ZUS liczył ją do poprzednich, niższych progów. Rezultat: rozczarowanie Pana Kazimierza, przekroczenie progów i obniżona wypłata, decyzja o zwrocie nadpłaty. To często spotykany wzorzec: premia za miesiąc poprzedni potrafi zmienić dotychczasowe ustalenia.
ZUS oblicza nadwyżkę prosto: jeśli dochód przekroczy próg o określoną kwotę, świadczenie zostanie pomniejszone o tę samą kwotę. Istnieje jednak haczyk, o którym warto pamiętać: ZUS rozlicza każdy miesiąc oddzielnie, więc sytuacja z poprzedniego miesiąca nie „znosi” rozliczenia bieżącego. To szczególnie ważne przy rozłożonych w czasie premiach lub przychodach o charakterze jednorazowym - takim jak w przypadku Pana Kazimierza.
Dlaczego tak się dzieje? ZUS: zmiany dla seniorów od 1 grudnia 2025 r., ale tylko na 3 miesiące. Co dalej z emeryturami i rentami i nowymi progami?
Chodzi o to, że to nie jest reforma ani nowa ustawa — ZUS dokonuje rutynowej aktualizacji progów dorabiania dla osób, które nie osiągnęły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, a więc dla części emerytów oraz dla większości rencistów. Limity są wyznaczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z trzeciego kwartału danego roku, które publikuje GUS. Tym razem było to 8771,70 zł, co powoduje, że w okresie grudzień–luty progi wzrosną. Niestety wielu seniorów nie ma w pamięci, że limity aktualizuje się cztery razy w roku, i zakłada, że skoro wcześniej „zawsze było bez zmian”, to teraz też nic pilnować nie trzeba. Właśnie dlatego grudzień jest newralgiczny — to początek trzymiesięcznego okna z wyższą aktywnością weryfikacyjną. Uszczegóławiając:
- Emeryt lub rencista, który nie osiągnął powszechnego wieku emerytalnego, podlega kontroli dochodów. ZUS nie sprawdza pracy z góry czy tygodniowo, lecz pojedyncze miesiące. To jeden z kluczowych aspektów.
- Każda złotówka przychodu liczy się osobno, a premia, dodatki czy honorarium mogą — nawet w drobnej wysokości — zmienić status tego ile realnie wpłynie na konto seniora.
Jak czytamy w innym artykule na Infor.pl: "Bezpieczny próg przychodu (do którego można zarabiać bez obawy o zmniejszenie lub zawieszenie emerytury lub renty) wzrośnie o 16,10 zł, do kwoty 6 140,20 zł brutto. A górna granica zwiększy się o 30 zł i wyniesie 11 403,30 zł brutto. Zarobki powyżej tej kwoty w grudniu 2025 r., styczniu i lutym 2026 r. sprawią, że ZUS zawiesi emeryturę lub rentę." - zob. tutaj. Wniosek?
Są dwie kluczowe kwoty od 1 grudnia 2025 r.
- 6140,20 zł brutto — nazwijmy to bezpieczny próg dochodu seniora. Do tej wysokości przychód nie obniża świadczenia.
- 11 403,30 zł brutto — nazwijmy to próg zawieszenia świadczenia seniora. Przekroczenie oznacza brak wypłaty świadczenia za dany miesiąc, we wskazanym przez ZUS zakresie.
Co istotne, ZUS w grudniu zwiększa liczbę automatycznych porównań z bazami fiskusa, więc ryzyko szybkiego wykrycia niezgodności rośnie — i to nawet dla drobnych kwot przekroczenia. Najpierw pojawiają się najświeższe dane o przychodach, potem miesięczne deklaracje, a w końcu ZUS „przeczesuje” rozliczenia i reaguje na rozbieżności. W tym samym czasie wielu seniorów dorabia więcej — w związku z premiami przedświątecznymi, dyżurami czy dodatkowymi umowami — co wzmacnia ryzyko przekroczenia progu.
Kogo dotyczą zasady?
- Osoby przed pełnym wiekiem emerytalnym (kobiety poniżej 60. roku życia, mężczyźni poniżej 65.), dla których każda złotówka przychodu może zmienić decyzję o świadczeniu.
- Renciści, których limity dotyczą w większości rent, a kontrola przychodów jest jeszcze bardziej precyzyjna.
- Osoby pobierające emeryturę minimalną z dopłatą, dla których wypłata bez wyrównania do minimum następuje w momencie dorabiania ponad dopłatę.
Kogo nie dotyczą zasady? Lista wyjątków
Bez ograniczeń mogą dorabiać: osoby, które osiągnęły pełny wiek emerytalny, renciści wojenni i wojskowi, osoby pobierające renty rodzinne po uprawnionych, renciści rodzinni z rentą wyższą niż hipotetyczna emerytura.
Co dokładnie można zrobić, aby się zabezpieczyć?
- Ustalaj, ile zarobisz w każdym miesiącu — z pensji, z premii i z jednorazowych umów — i sprawdzaj, czy wynik mieści się w bezpiecznym progu 6140,20 zł lub czy nie przekracza 11 403,30 zł.
- Jeśli spodziewasz się premii lub dodatku w danym miesiącu, popros księgową lub pracodawcę o informację, w którym miesiącu premia zostanie ujęta w deklaracjach i rozliczona fiskalnie.
- Pamiętaj, że rozliczenie dotyczy konkretnego miesiąca. Premia „z poprzedniego miesiąca” nie „zaliczy się” na obecny, nawet jeśli wpadnie na konto po dacie miesiąca.
- Nie licz na to, że „kilkanaście lub kilkadziesiąt złotych nic nie zmieni”. Drobne sumy, zsumowane z pensją, mogą pchnąć dochód ponad próg zawieszenia.
- W razie wątpliwości skontaktuj się z ZUS lub urzędem skarbowym, aby doprecyzować datę ujęcia przychodu oraz sposób rozliczenia premii czy honorarium.
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631)