Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:
- pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo
- funkcjonariuszami Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej oraz strażakami Państwowej Straży Pożarnej, a także pracownikami Najwyższej Izby Kontroli pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji (art. 251 ustawy).
Jednym z podstawowych obowiązków zakładowej organizacji związkowej jest przedstawianie pracodawcy albo dowódcy jednostki informacji o łącznej liczbie członków zakładowej organizacji związkowej. Informacja ta powinna być przekazywana co kwartał – według stanu na ostatni dzień kwartału, w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po tym kwartale.
Skutki nieprzekazania informacji
Przekazanie informacji w określonym przez ustawę terminie wydaje się bardzo istotne z punktu widzenia uprawnień zakładowej organizacji związkowej.
Wykładnia art. 251 ustawy dokonana przez Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2006 r. wskazuje, że w przedmiocie uprawnień zakładowej organizacji związkowej pracodawca jest związany informacją przekazaną w trybie art. 251 ust. 2 ustawy. Natomiast do wykonywania uprawnień zakładowej organizacji związkowej istotna jest liczba członków związku w dniu, w którym pracodawcy została przekazana informacja. Sąd Najwyższy stwierdził przede wszystkim, że jeżeli pracodawca w zakreślonym terminie (10 dni po zakończeniu kwartału) nie uzyskał wymaganych przez art. 251 ust. 2 informacji, ma prawo przyjąć, iż od tej daty zakładowej organizacji związkowej nie przysługują już ustawowe uprawnienia. Podobne stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2011 r., zgodnie z którym nieprzekazanie przez zakładową organizację związkową informacji we wskazanym terminie uprawnia pracodawcę do przyjęcia wniosku, że istniejąca u niego organizacja związkowa nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 251 ust. 1 ustawy, a zatem nie ma obowiązku, wynikającego z art. 38 k.p. i art. 32 ustawy, współdziałania z nią przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunków pracy.
Przykład
Zakładowa organizacja związkowa działająca w Aspen Sp. z o.o. jest zobowiązana w terminie do 10 lipca 2012 r. przedstawić pracodawcy informację o łącznej liczbie zrzeszonych w niej członków w ostatnim dniu czerwca. Zakładowa organizacja związkowa zaniechała tego obowiązku i nie przedstawiła ww. informacji.
Biorąc pod uwagę orzecznictwo Sądu Najwyższego, można wnioskować, że skoro zakładowa organizacja związkowa nie przedstawiła w określonym terminie informacji wymaganych przez ustawę, to pracodawca ma prawo uznać, że traci ona uprawnienia, które przepisy przewidują dla związkowych organizacji związkowych. Na skutek nieprzedstawienia informacji, o której mowa w art. 251 ust. 2 ustawy, zakładowa organizacja związkowa nie może przykładowo prowadzić rokowań zbiorowych i zawierać układów zbiorowych pracy, zajmować stanowiska w indywidualnych i zbiorowych sprawach z zakresu prawa pracy, współtworzyć wewnątrzzakładowego prawa pracy (np. regulaminu zfśs, regulaminu pracy i wynagradzania).
Skutki przekazania informacji po terminie
Informacja o liczbie zrzeszonych członków złożona po terminie (informacja spóźniona) jest wiążąca dla pracodawcy w zakresie uprawnień, które zostały przewidziane dla zakładowej organizacji związkowej. Z tym jednak zastrzeżeniem, że wywołuje ona skutki dopiero od dnia przekazania jej pracodawcy. Takie stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 6 października 2011 r., który w uzasadnieniu stwierdził, że zakładowa organizacja związkowa zrzeszająca co najmniej 10 członków uzyskuje uprawnienie dopiero od chwili spóźnionego przekazania informacji.
Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Informacja o łącznej liczbie członków