Warunki zatrudnienia pracownika przywróconego do pracy

Sąd przywraca pracownika do pracy na poprzednich warunkach pracy, co powoduje, że pracownik ten ma prawo domagać się zatrudnienia na tym samym stanowisku pracy, jakie zajmował uprzednio, nie wystarcza zaś zapewnienie mu pracy na stanowisku równorzędnym. Wskazywał na to Sąd Najwyższy w wyroku z 2 grudnia 1992 r. (I PRN 55/92), w którym podkreślono, że przywrócenie do pracy doprowadza do powstania stosunku pracy, jaki istniał przed zakwestionowanym rozwiązaniem umowy o pracę. A zatem pracodawca jest zobowiązany ponownie zatrudnić pracownika dokładnie na tym samym stanowisku, które zajmował przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Nie może zaś zatrudnić np. przywróconego do pracy księgowego na stanowisku pracownika do spraw bhp, choćby nawet wynagrodzenie na obu tych stanowiskach było jednakowe (art. 45 § 1 i art. 56 k.p.).

Zgłoszenie gotowości podjęcia pracy

Skuteczność wyroku przywracającego pracownika do pracy zależy od zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w ciągu 7 dni od daty uprawomocnienia się wyroku. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli nie zgłosił on gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w wyznaczonym terminie, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika (art. 48 § 1 k.p.). Tak więc termin na zgłoszenie gotowości do pracy jest stosunkowo krótki.

WAŻNE!

Zgłoszenie gotowości do pracy może nastąpić w każdej formie, a więc zarówno przez przyjście pracownika do pracy, telefoniczne zgłoszenie chęci podjęcia pracy czy wystosowanie pisma do pracodawcy, że jest się gotowym rozpocząć pracę.

Przy czym przez gotowość do pracy należy rozumieć nie tylko faktyczną, ale i prawną gotowość przystąpienia do pracy. Dlatego nie spełnia tego warunku osoba, która np. odbywa karę pozbawienia wolności, przebywa za granicą. Natomiast wykonywanie pracy u innego pracodawcy nie wyklucza skutecznego zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w rozumieniu art. 48 § 1 k.p. ani pozostawania w gotowości do jej wykonywania w rozumieniu art. 81 § 1 k.p. (wyrok SN z 4 grudnia 2003 r., I PK 109/03).

Usprawiedliwione przekroczenie terminu

Pracownik nie może skutecznie dochodzić przywrócenia 7-dniowego terminu. Pracownik może jednak wykazać, że pracodawca nie ma prawa odmowy ponownego zatrudnienia, gdy uchybienie temu terminowi nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika (wyrok SN z 19 grudnia 1997 r., I PKN 444/97). W razie sporu co do tego, czy niedotrzymanie terminu było zależne od pracownika czy nie, pracownik może wystąpić z roszczeniem do sądu o ustalenie, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych, może też domagać się wynagrodzenia za czas gotowości do pracy lub orzeczenia o dopuszczeniu go do pracy. W toku tego postępowania sąd bada, jakie były przyczyny niedotrzymania terminu. Przy czym za okoliczności niezależne od pracownika należy uznać chorobę, konieczność opieki na chorym dzieckiem czy odosobnienia z uwagi na chorobę zakaźną. Warto też zauważyć, że według stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w wyroku z 2 czerwca 2000 r. (I PKN 683/99) ocena przyczyn uchybienia przez pracownika terminu zgłoszenia gotowości do pracy po prawomocnym przywróceniu do pracy nie może pomijać niewłaściwego zachowania się pracodawcy (art. 48 § 1 k.p.). W sprawie tej to niewłaściwe zachowanie pracodawcy przejawiało się w uporczywym unikaniu spotkań z przywróconym do pracy pracownikiem oraz świadomym wprowadzaniem go w błąd co do zaskarżenia wyroku przywracającego do pracy.

Przykład

Adam Z. został przywrócony wyrokiem sądu do pracy w Spółce X. Na skutek pobytu w szpitalu zgłosił się do firmy po upływie 10 dni po uprawomocnieniu się wyroku sądu. Pracodawca odmówił dopuszczenia go do pracy, twierdząc, że przekroczył on 7-dniowy termin, który biegł od daty uprawomocnienia się wyroku. Adam Z., nie godząc się z taką decyzją pracodawcy, złożył pozew w sądzie pracy o ustalenie, że jego opóźnienie nastąpiło z przyczyn niezależnych od niego, bo wskutek ciężkiej choroby związanej z pobytem w szpitalu. Sąd po ustaleniu, że uchybienie terminowi nastąpiło wskutek okoliczności niezależnych od Adama Z., uwzględnił jego powództwo.

Wliczenie okresu bez pracy

Należy zaznaczyć, że pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie (art. 51 § 1 k.p.). Natomiast okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia. Ma to znaczenie zwłaszcza dla długoletnich pracowników, gdy chodzi o takie świadczenia, jak np. dodatki stażowe czy nagrody jubileuszowe.

Pojęcie „okres pozostawania bez pracy”, o którym mowa w art. 51 § 1 k.p., należy rozumieć jako okres nieświadczenia pracy u pracodawcy, który dokonał niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Przepis ten nie nakazuje jednak uznania okresu pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie, za okres zatrudnienia, lecz jedynie wliczenia tego okresu do okresu zatrudnienia. Nie wprowadza on więc fikcji prawnej, że pracownik przywrócony do pracy w okresie pozostawania bez pracy pozostawał w stosunku pracy. Ma to istotne znaczenie, gdyż – jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 marca 2006 r. (I PK 144/05) – pracownik przywrócony do pracy orzeczeniem sądu nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania bez pracy określony w art. 51 § 1 k.p.

Przykład

Pracodawca wadliwie wypowiedział umowę o pracę Adamowi Z., który został po długim procesie wyrokiem sądu pracy przywrócony do pracy. Sąd zasądził też na jego rzecz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy od 10 maja 2010 r. do 28 kwietnia 2011 r. Po przywróceniu do pracy pracownik podjął pracę i zażądał wypłacenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za okres pozostawania bez pracy, za który przyznano mu wynagrodzenie. Gdy pracodawca odmówił, pracownik wystąpił do sądu z żądaniem zasądzenia na jego rzecz tego ekwiwalentu. Sąd jednak oddalił jego powództwo, gdyż pracownikowi nie przysługuje ekwiwalent z tytułu niewykorzystania urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania bez pracy.

Podstawa prawna:

• art. 45 § 1, art. 48 § 1, art. 51 § 1, art. 56, art. 81 § 1 Kodeksu pracy.

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 2 grudnia 1992 r. (I PRN 55/92, OSNC 1993/9/163),
• wyrok SN z 4 grudnia 2003 r. (I PK 109/03, OSNP 2004/21/367),
• wyrok SN z 19 grudnia 1997 r. (I PKN 444/97, OSNP 1998/21/632),
• wyrok SN z 2 czerwca 2000 r. (I PKN 683/99, OSNP 2001/22/668),
• wyrok SN z 14 marca 2006 r. (I PK 144/05, OSNP 2007/5–6/68, OSNP 2007/5–6/68).