Przed wejściem w życie ustawy z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich odbywanie praktyk było realizowane na podstawie umowy-zlecenia bądź skierowania z uczelni lub z urzędu pracy, lub bez jakiejkolwiek umowy. Obecnie warunkiem odbywania praktyki absolwenckiej nie jest dalsza edukacja praktykanta. Mówimy tu bowiem o zatrudnianiu absolwenta, a zatem osoby, która na daną chwilę ukończyła szkołę (co najmniej gimnazjum).
Wzór umowy o praktyki absolwenckie >>
Na praktyki może przyjmować zarówno osoba fizyczna, prowadząca działalność gospodarczą, jak też osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej.
Praktykant, czyli kto?
Praktykantem w rozumieniu ustawy o praktykach absolwenckich może być osoba, która ukończyła co najmniej gimnazjum, a w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia. A zatem praktykę absolwencką można rozpocząć nawet na dzień przed 30. urodzinami. Jeżeli praktykant w trakcie praktyki będzie obchodził 30. urodziny, praktyka nie zostaje przerwana i osoba ta może ją kontynuować do zakończenia umowy.
Jak najkorzystniej zatrudnić pracownika sezonowego >>
Aby zostać praktykantem, nie trzeba mieć polskiego obywatelstwa. Ustawę stosuje się również do osób, które posiadają świadectwo ukończenia szkoły za granicą równorzędne świadectwu ukończenia polskiego gimnazjum.
Do omawianej praktyki nie mają zastosowania przepisy prawa pracy, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wskazane w ustawie o praktykach absolwenckich (zwanej dalej ustawą). Praktyki nie można odbywać przy pracy szczególnie niebezpiecznej. Ponadto podmiot przyjmujący na praktykę musi zapewnić praktykantowi bezpieczne i higieniczne warunki odbywania praktyki, które są tożsame z warunkami bhp zapewnianymi pracownikom. Absolwent nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę, ma prawo do przerwy w pracy oraz nie może odbywać praktyki w nocy. Ponadto do praktykanta stosuje się przepisy dotyczące równego traktowania w zatrudnieniu. Oznacza to bezwzględny zakaz dyskryminacji ze względu na wiek, płeć, rasę, wyznanie, niepełnosprawność, orientację seksualną czy pochodzenie etniczne.
WAŻNE!
Praktykant jest zatrudniony na podstawie umowy cywilnoprawnej, a zatem nie ma prawa do urlopu wypoczynkowego. Oczywiście w umowie z praktykantem pracodawca może takie prawo przewidzieć.
Zawarcie umowy i przebieg praktyki
Praktykant odbywa praktykę na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką. Umowa zawierana jest między praktykantem a przyjmującym na praktykę i nie ma charakteru umowy o pracę. Jest to stricte umowa cywilnoprawna.
W jaki sposób w umowie zlecenia określić właściwość sądu >>
W umowie należy określić:
- rodzaj pracy wykonywanej przez praktykanta,
- okres odbywania praktyk,
- tygodniowy wymiar pracy,
- wysokość świadczenia pieniężnego, jeśli w ogóle będzie przysługiwało praktykantowi za wykonaną pracę.
Okres praktyki u jednego przedsiębiorcy nie może trwać dłużej niż 3 miesiące. Dozwolone jest ponowne przyjęcie absolwenta na praktykę, ale tylko pod warunkiem, że wcześniej okres jego praktyki nie przekroczył 3 miesięcy. Ograniczenie czasowe trwania praktyki – do maksymalnie 3 miesięcy – nie wyklucza możliwości odbycia kilku 3-miesięcznych praktyk za każdym razem u innego pracodawcy. Jeśli pracodawca przyjmujący na praktyki jest zadowolony z wyników pracy danego praktykanta, może go ponownie zatrudnić, ale już tylko na podstawie jednej z umów o pracę, tj. umowy na okres próbny, na czas określony lub na czas nieokreślony.
Wynagrodzenie i ubezpieczenie praktykanta
W umowie o praktykę absolwencką praktykant z przyjmującym na praktykę ustalają, czy praktyka będzie płatna czy nieodpłatna. W przypadku płatnej praktyki wysokość miesięcznego wynagrodzenia nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli w 2011 r. jest to kwota 2772 zł brutto miesięcznie (1386 zł brutto x 2 = 2772 zł).
Praktykant, który zarejestrował się w urzędzie pracy jako bezrobotny, nadal może pozostawać w tym rejestrze jako osoba bezrobotna, mimo zawarcia z pracodawcą umowy o praktyki absolwenckie. Aby nie stracić statusu bezrobotnego, praktykant musi przedstawić w urzędzie pracy umowę o praktykę. Jeśli praktyka jest nieodpłatna lub wynagrodzenie nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę, to praktykant może nadal pobierać zasiłek dla bezrobotnych.
Przedsiębiorca zatrudniający absolwentów może zaliczyć wynagrodzenie im wypłacone do kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.
O czym pracodawca musi informować pracowników >>
Odbywanie praktyk absolwenckich nie wiąże się z obciążeniami wynikającymi z przepisów dotyczących ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Tym samym dla przedsiębiorcy zatrudnienie praktykanta będzie bardziej opłacalne niż zatrudnienie wolontariusza. Wolontariuszom przedsiębiorca musi opłacać składki na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne, a praktykantom nie. Praktykant otrzyma prawo do tego świadczenia dopiero wtedy, gdy zarejestruje się w urzędzie pracy jako bezrobotny.
Istotne jest jednak to, że jeśli w razie wykonywania praktyki nastąpi nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, zdarzenie powodujące uraz albo śmierć praktykanta, będzie ono stanowiło wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach.
WAŻNE!
Jeśli pracodawca zdecyduje się na płacenie praktykantowi wynagrodzenia, od jego wynagrodzenia należy odprowadzić zaliczkę na podatek dochodowy na zasadach ogólnych.
Rozwiązanie umowy
W przypadku praktyki nieodpłatnej umowa o praktykę absolwencką może zostać rozwiązana na piśmie w każdym czasie. Natomiast w przypadku praktyki odpłatnej strony mogą ją rozwiązać z zachowaniem 7-dniowego terminu wypowiedzenia.
Po zakończeniu praktyki przyjmujący na praktykę ma obowiązek wystawienia (na wniosek praktykanta) zaświadczenia na piśmie o rodzaju wykonywanej pracy i umiejętnościach nabytych w czasie odbywania praktyki.
Podstawa prawna:
- art. 183a–183e, art. 129 § 1, art. 131 § 1, art. 132 § 1, art. 133 § 1, art. 134, 1517, 23715 Kodeksu pracy,
- ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (DzU nr 200, poz. 1679 ze zm.),
- ustawa z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach (DzU nr 199, poz. 1674 ze zm.),
- art. 2 ust. 2 pkt 2, art. 75 ust. 1 pkt 7 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
- ustawa z 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (DzU nr 127, poz. 1052).