Wynagrodzenie za pracę to jeden z najistotniejszych elementów umowy o pracę. Powinno ono przede wszystkim odpowiadać rodzajowi pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy (art. 78 § 1 k.p.). Co do zasady wypłaty wynagrodzenia pracodawca powinien dokonać w formie pieniężnej (art. 86 § 2 k.p.). Niemniej jednak pracodawca może pensję „wypłacić” częściowo w innej formie niż pieniężna, ale tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy.
Jak ustalić wynagrodzenie za urlop szkoleniowy >>
Waluta wynagrodzenia
Kodeks pracy nie przewiduje jednak, w jakiej walucie powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Od 2009 r. pracodawca może wypłacać wynagrodzenie zarówno w polskich złotych, jak i w obcej walucie. Zgodnie z art. 300 k.p. w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. W związku z tym do umów o pracę możemy stosować cywilistyczną zasadę, że jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej (art. 358 § 1 k.c.). Oznacza to, że jeżeli pracodawca i pracownik określili w umowie o pracę, że wynagrodzenie zostanie wypłacone w walucie obcej, pracodawca może je wypłacić w polskich złotych, chyba że z umowy, ustawy lub orzeczenia sądu wynika, że pensja powinna być wypłacona w konkretnej walucie.
Przykład
Pracodawca w porozumieniu z pracownikiem ustalił w umowie o pracę wynagrodzenie w euro. Strony zastrzegły, że wypłata nastąpi również w tej walucie. W związku z tym pracodawca nie może wypłacić wynagrodzenia w złotówkach, zawsze będzie musiał przygotować do wypłaty określoną w umowie liczbę euro.
Przeliczanie waluty
Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej.
Wynagrodzenie za czas dyżuru >>
Przykład
W umowie o pracę wynagrodzenie pracownika zostało określone na 1000 dolarów amerykańskich. W zakładzie pracy wynagrodzenie płatne jest 10. dnia każdego miesiąca. W związku z tym pracodawca powinien przeliczyć wynagrodzenie pracownika według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w dniu wypłaty, czyli 10. każdego miesiąca.
Jednak czasem zdarza się tak, że pracodawcy opóźniają się z wypłatą wynagrodzenia. W takiej sytuacji pracownik może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.
Przykład
Pracodawca w umowie z pracownikiem ustalił, że pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 1200 euro. Strony ustaliły również, że będzie ono wypłacane w złotówkach do 28. każdego miesiąca. W kwietniu pracodawca spóźnił się z wypłatą wynagrodzenia i zamiast 28. kwietnia zostało ono wypłacone 4 maja. Kurs euro z 28 kwietnia i 4 maja różnił się. Pracodawca wypłacił zaległe wynagrodzenie po kursie z dnia wymagalności świadczenia, czyli z 28 kwietnia, natomiast gdyby wypłacił je po kursie z dnia rzeczywistej wypłaty (4 maja), pracownik otrzymałby o 57 zł więcej. W takiej sytuacji, ponieważ pracodawca „był w zwłoce”, pracownik będzie mógł żądać, aby nastąpiło ponowne przeliczenie wynagrodzenia w euro na złoty po kursie z dnia, w którym wynagrodzenie zostanie faktycznie wypłacone.
WAŻNE!
W związku z tym, że wartość waluty obcej określa się według kursu ogłaszanego przez NBP, strony stosunku pracy nie mogą ustalić wynagrodzenia w walucie, której kurs nie jest ogłaszany przez NBP.
Wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia
Niezależnie od waluty, w jakiej będzie wypłacane wynagrodzenie pracodawca musi pamiętać, że nie może ono wynosić mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. W związku z tym pracodawca przeliczający wynagrodzenie wyliczone w obcej walucie na złotówki powinien zwrócić uwagę, czy po przeliczeniu do wypłaty w złotówkach pozostaje nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
Delegacja do innego kraju
Prowadzenie działalności w dzisiejszych czasach często wymaga, aby pracownicy wykonywali pracę za granicą. W takiej sytuacji określenie wynagrodzenia zależy od tego, czy wysyłamy pracownika do kraju będącego członkiem Unii Europejskiej czy też nie.
Jak dokonywać potrąceń z wynagrodzenia w przypadku kilku zajęć komorniczych >>
Gdy pracownik zostanie skierowany do pracy do państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, jego warunki zatrudnienia nie mogą być gorsze niż przewidują to przepisy państwa, w którym pracownik ma wykonywać pracę. W związku z tym, jeżeli wynagrodzenie za daną pracę w unijnym kraju oddelegowania jest wyższe niż ustalone w umowie o pracę zawartej w Polsce, to delegowany pracownik powinien otrzymać stawkę wyższą – obowiązującą w kraju, w którym świadczy pracę. W takiej sytuacji nie ma potrzeby zmieniania umowy o pracę pracownikowi w zakresie wynagrodzenia za pracę ani wskazywania waluty, w jakiej pracownik będzie otrzymywał pensję.
Natomiast w sytuacji, gdy pracownik przez ponad miesiąc będzie wykonywał pracę na obszarze państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej, pracodawca w jego umowie o pracę powinien wpisać:
- czas wykonywania pracy za granicą,
- walutę, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie wykonywania pracy za granicą.
Przeważnie będzie to oznaczać, że dotychczasowa umowa będzie musiała ulec zmianie. Można tego dokonać za pomocą porozumienia zmieniającego lub wypowiedzenia zmieniającego. W takiej sytuacji pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie zawsze w obcej walucie, bez przeliczania jej na złotówki.
Podstawa prawna:
- art. 10 § 2, art. 78 § 1; art. 86 § 2, art. 300 Kodeksu pracy,
- art. 358 Kodeksu cywilnego.