Nowe zasady wydawania świadectwa pracy

Nowe zasady wydawania świadectw pracy

Ustawą z 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy został zmieniony m.in. art. 97 k.p. Przepis ten reguluje kwestie związane z obowiązkiem pracodawcy w zakresie wydania świadectwa pracy. Choć dotychczasowa regulacja nie była szczególnie skomplikowana, to i tak była krytykowana przez pracodawców, którzy zarzucali jej zbytni formalizm i nadmierną biurokratyzację stosunku pracy.

Dotychczasowa regulacja

Pracodawca w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy jest zobowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy (art. 97 § 1 k.p.). Na podstawie przepisów obowiązujących do 21 marca 2011 r. w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym dotychczasowy pracodawca nawiązał kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę, pracodawca był zobowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy tylko na jego żądanie (art. 97 § 1¹ k.p.). W związku z tym pracodawca po rozwiązaniu np. umowy na okres próbny nie był zobowiązany wydawać pracownikowi świadectwa pracy, jeżeli od dnia następnego po wygaśnięciu umowy na okres próbny zaczął zatrudniać pracownika na podstawie kolejnej umowy o pracę (bez znaczenia był rodzaj tej umowy). Obowiązek wydania świadectwa mógł jednak powstać w wyniku działań pracownika (wystąpienie z żądaniem).

Nowe przepisy

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 97 § 1¹ k.p., jeżeli pracownik pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na okres próbny, umowy o pracę na czas określony lub umowy na czas wykonania określonej pracy, pracodawca jest zobowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy obejmujące zakończone okresy zatrudnienia na podstawie takich umów, zawartych w okresie 24 miesięcy, poczynając od zawarcia pierwszej z tych umów.

Zmiana Kodeksu pracy w zakresie wstępnych badań lekarskich >>

Pracownik po zakończonym zatrudnieniu na okres próbny, trwającym od 21 marca 2011 r. do 28 marca 2011 r., został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy w okresie od 30 marca 2011 r. do 30 kwietnia 2011 r., a następnie pracodawca ma zamiar podpisać z nim umowę na czas określony od 5 maja 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Pracodawca będzie zobowiązany wydać pracownikowi jedno „zbiorcze” świadectwo pracy, obejmujące zatrudnienie na podstawie trzech umów o pracę, dopiero 21 marca 2013 r. (czyli w dniu upływu 24 miesięcy od dnia zawarcia pierwszej umowy).

Świadectwo pracy pracodawca ma obowiązek wydać w dniu upływu 24-miesięcznego okresu. Jeżeli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę nawiązanej przed upływem 24 miesięcy przypada po upływie tego terminu, świadectwo pracy należy wydać w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy (nowy art. 97 § 1² k.p.).

Pracownik po zakończonym zatrudnieniu na okres próbny, trwającym od 21 marca 2011 r. do 28 marca 2011 r., został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy w okresie od 30 marca 2011 r. do 30 kwietnia 2011 r., a następnie na czas określony od 5 maja 2011 r. do 5 maja 2013 r. W takim przypadku pracodawca powinien wydać pracownikowi świadectwo pracy 5 maja 2013 r. (w dniu rozwiązania ostatniej z umów, która została zawarta przed upływem 24-miesięcznego okresu).

Niezależnie od tego pracodawca będzie zobowiązany wydać pracownikowi, na jego pisemne żądanie, świadectwo pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem każdej z umów o pracę wskazanej powyżej lub świadectwo pracy dotyczące łącznego okresu zatrudnienia na podstawie tych umów o pracę, przypadającego przed dniem zgłoszenia żądania wydania świadectwa pracy. W takim przypadku świadectwo pracy powinno być wydane w terminie 7 dni od dnia złożenia pisemnego wniosku pracownika (nowy art. 97 § 1³ k.p.).

Pracownik po zakończonym zatrudnieniu na okres próbny, trwającym od 21 marca 2011 r. do 28 marca 2011 r., został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony od 1 kwietnia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. Po zakończeniu zatrudnienia zgłosił pisemne żądanie wydania świadectwa pracy. Pracodawca powinien wydać żądane świadectwo, przy czym powinno ono dotyczyć zatrudnienia na podstawie zakończonych umów – na okres próbny i na czas określony.

Literalne brzmienie nowych przepisów może wywołać pewne wątpliwości co do sposobu ich stosowania w praktyce. Na przykład zwrot „pozostaje w zatrudnieniu” użyty w art. 97 w § 1¹ k.p. sugeruje, że przepis dotyczy tylko pracownika aktualnie wykonującego pracę. Taka wykładnia przepisu wydaje się nieprawidłowa, pozbawia bowiem sensu art. 97 § 1² k.p., który wyraźnie odnosi się do zatrudnionego pracownika.

Wyłączenia spod nowelizacji

Należy zwrócić uwagę, że nowelizacja nie dotyczy umowy na czas nieokreślony. Oznacza to, że obecnie po zakończeniu takiej umowy pracodawca zawsze będzie zobowiązany wydać świadectwo pracy.

Wypełnianie świadectwa pracy - podstawa prawna rozwiązania umowy >>

Pracownik po zakończonym zatrudnieniu na okres próbny, trwającym od 21 marca 2011 r. do 28 marca 2011 r., został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 1 kwietnia 2011 r. Umowa ta została rozwiązana w 31 lipca 2011 r. Pracodawca będzie zobowiązany do wydania świadectwa pracy obejmującego zatrudnienie na podstawie umowy na czas nieokreślony niezwłocznie po jej rozwiązaniu, a 21 marca 2013 r. – świadectwa dotyczącego zatrudnienia na podstawie umowy na okres próbny (art. 97 § 1¹ k.p.).

Przepisy przejściowe

Istotne jest również to, że nowe przepisy stosuje się do stosunków pracy nawiązanych na podstawie umów o pracę (na okres próbny, na czas wykonania określonej pracy, na czas określony) co najmniej w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej. Jeżeli w tym dniu trwała kolejna umowa o pracę będąca jedną z powyższych umów – do tych umów stosuje się przepisy w dotychczasowym brzmieniu.

Z uwagi na jeszcze krótki okres obowiązywania znowelizowanych przepisów trudno przewidzieć, jak będzie wyglądała praktyka ich stosowania. Z tego względu interpretacja zastosowana w powyższych przykładach jest jedną z wielu możliwych w obecnym stanie prawnym. Wątpliwe jest jednak, że przyniosły one pracodawcom rzeczywistą „ulgę” od zbędnej biurokracji, ponieważ będą oni zobowiązani do analizowania rodzaju umowy o pracę zawartej z pracownikiem, a także do przestrzegania 24-miesięcznego okresu liczonego od dnia zawarcia pierwszej umowy z pracownikiem. Wydaje się, że jest to bardziej uciążliwy obowiązek niż wydawanie świadectw pracy na dotychczasowych zasadach, nawet jeśli miało być ich wydanych kilka.

Podstawa prawna:

• art. 97 § 1–1³ Kodeksu pracy,
• Ustawa z 5 stycznia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy (DzU nr 36, poz. 181).