Nowe zasady dotyczące zawieszania i zmniejszania świadczeń przedemerytalnych określone zostały w art. 5 i 6 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych. Będą one stosowane przez ZUS w roku rozliczeniowym 2011/2012.
Rok rozliczeniowy 2010/2011
Przed nowelizacją przepisy wskazywały, że świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu lub zawieszeniu w przypadku osiągania przez osobę do niego uprawnioną przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Tytułem tym może być zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa albo prowadzenie pozarolniczej działalności. W brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją (zgodnie z którym należy jeszcze rozliczyć dodatkowy przychód w roku rozliczeniowym 2010/2011) świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu, jeżeli łączna kwota świadczenia przedemerytalnego i przychodu przekracza miesięcznie kwotę 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji (dopuszczalna kwota przychodu), a przychód nie jest jednak wyższy niż kwota 70% tego wynagrodzenia (graniczna kwota przychodu).
Jeżeli łączna kwota świadczenia przedemerytalnego i przychodu przekracza dopuszczalną kwotę przychodu, świadczenie przedemerytalne ulega zmniejszeniu o kwotę tego przekroczenia pomniejszoną o obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne należne od ubezpieczonego, ustalone od kwoty tego przekroczenia. Jeżeli w wyniku zmniejszenia kwota świadczenia przedemerytalnego byłaby niższa niż – od 1 marca 2011 r. – 433,62 zł, świadczenie przedemerytalne wynosi 433,62 zł. W momencie przekroczenia przez świadczeniobiorcę granicznej kwoty przychodu świadczenie przedemerytalne ulega zawieszeniu. Stanie się tak również wówczas, gdy już sama jego wysokość jest wyższa niż dopuszczalna kwota przychodu, niezależnie od kwoty przychodów uzyskiwanych przez świadczeniobiorcę.
Nabywanie prawa do świadczeń przedemerytalnych >>
W zgodnej opinii ustawodawcy oraz opiniującego zmiany Biura Analiz Sejmowych zasady łączenia świadczenia przedemerytalnego i przychodów z pracy zarobkowej – stosowane przy zmniejszaniu świadczeń – były skomplikowane i zbyt trudne w praktycznym stosowaniu.
Od rozliczenia 2011/2012
Zgodnie ze zmianami, które weszły w życie od 1 lutego br., zmniejszenie lub całkowite zawieszenie wypłaty świadczenia przedemerytalnego następuje na zasadach analogicznych do tych określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Jeżeli osoba uprawniona do świadczenia przedemerytalnego uzyskuje przychód m.in. z tytułu:
- wykonywania pracy w ramach stosunku pracy,
- wykonywania pracy nakładczej na podstawie umowy o pracę nakładczą,
- wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów,
- wykonywania umowy o świadczenie usług (innej niż umowa-zlecenia lub agencyjna), do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia oraz współpracy przy wykonywaniu tej umowy,
- wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, umowy agencyjnej, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zleceniu,
- umowy o dzieło, jeżeli została zawarta z pracodawcą, z którym równocześnie pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy,
- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych oraz współpracy przy jej wykonywaniu,
- wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych,
- odpłatnego świadczenia pracy, na podstawie skierowania do pracy, w czasie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- pobierania stypendium sportowego,
- służby pełnionej w tzw. służbach mundurowych, m.in. w: Wojsku Polskim, policji, straży pożarnej,
- musi o tym fakcie poinformować ZUS. Jeśli przychód uzyskany ze wskazanych tytułów będzie przekraczał określone w znowelizowanej ustawie o świadczeniach przedemerytalnych progi, świadczenie zostanie zmniejszone lub zawieszone.
Pracujący emeryci - zmiany w przepisach >>
Co istotne, w przypadku świadczeniobiorców prowadzących pozarolniczą działalność za przychód uważa się podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Będzie to zatem nie przychód w rozumieniu przepisów podatkowych, ale kwota równa podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, obowiązująca osobę, która prowadzi działalność pozarolniczą. Przychodem ograniczającym lub zawieszającym prawo do świadczenia są uważane również, analogicznie do przepisów o zawieszalności świadczeń emerytalno-rentowych, kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, wypłacanego na podstawie przepisów kodeksu pracy, jak również kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.
Przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu, w którym nastąpiła jego wypłata
Świadczeniobiorca nie ma obowiązku przedstawiać informacji o przychodach uzyskiwanych z działalności, które nie stanowią tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, np. z tytułu umowy o dzieło, a także informacji o kwotach wygranych w grach losowych czy też otrzymanych jako darowizny. W zaświadczeniu płatnika lub oświadczeniu osoby prowadzącej działalność nie należy również uwzględniać przychodów należnych za okres przed uzyskaniem prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Zgodnie z art. 5, ust. 8 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, przychód uważa się za osiągnięty w miesiącu, w którym został wypłacony.
Nowe progi przychodu
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ogłoszonego przez prezesa GUS (tzw. graniczna kwota przychodu). Z kolei świadczenie to będzie zmniejszane w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 25% miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa powyżej (tzw. dopuszczalna kwota przychodu), o kwotę przekroczenia – nie wyższą jednak niż połowa otrzymywanego świadczenia.
Od wejścia w życie nowelizacji podstawą do zawieszenia zasiłku przedemerytalnego będzie wyłącznie kwota przychodu. Do tej pory – oprócz dodatkowych przychodów uzyskiwanych z tytułu zatrudnienia lub działalności gospodarczej – ZUS brał pod uwagę także kwotę otrzymywanego zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego. Uzależnienie zmniejszania tych świadczeń tylko od kwoty osiąganego przychodu spowoduje, że część osób, które do tej pory miały zmniejszane świadczenia, po wejściu w życie nowelizacji będzie pobierała świadczenie w pełnej wysokości – nie nastąpi jego zmniejszenie. Z kolei osoby, których świadczenie było wyższe od dopuszczalnej kwoty przychodu i które miały to świadczenie zawieszane niezależnie od kwoty uzyskiwanego przychodu, będą mogły osiągać przychód – w zależności od jego wysokości ich świadczenie będzie wypłacane w pełnej wysokości lub ulegnie zmniejszeniu.
W niektórych przypadkach sytuacja świadczeniobiorców może jednak ulec pogorszeniu. Jeżeli obecnie suma świadczenia i przychodu nie przewyższa 50% przeciętnego wynagrodzenia, ale przychód jest na tyle duży, że jego kwota przekroczy nową dopuszczalną kwotę przychodu, pobierane świadczenie zostanie zmniejszone.
Rozliczenie roczne lub miesięczne
Kolejną istotną zmianą, wprowadzoną na mocy nowelizacji, jest możliwość dokonania rozliczenia przychodu w wariancie rocznym (całość przychodu osiągniętego w danym roku rozliczeniowym, czyli od 1 marca danego roku do ostatniego dnia lutego roku następnego) lub w wariancie miesięcznym (z rozbiciem przychodu na poszczególne miesiące). Umożliwia to zastosowanie tego wariantu rozliczenia, który dla osoby pobierającej świadczenie przedemerytalne jest korzystniejszy.
Do powiadomienia ZUS o wysokości przychodu zobowiązani są zarówno płatnik, jak i świadczeniobiorca
Wskaźniki i stawki: Emerytury i renty >>
Osoba łącząca pobieranie świadczenia przedemerytalnego z działalnością zarobkową musi niezwłocznie powiadomić o tym fakcie ZUS. Niezależnie od tego w terminie do 31 maja 2011 r. należy poinformować ZUS o wysokości przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym 2010/2011. Do przekazania takiej informacji zobowiązany jest pracodawca, zleceniodawca i również sam świadczeniobiorca.
Należy pamiętać, że zgodnie z wprowadzonym w art. 2 przepisem przejściowym rozliczenie przychodu za ubiegły rok następuje jeszcze według starych zasad, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie nowelizacji. Jednak znając nowe zasady rozliczenia, świadczeniobiorcy mogą wstępnie ocenić, czy uzyskiwany przez nich na bieżąco przychód będzie powodował zawieszenie lub zmniejszenie pobieranego świadczenia. Mogą wtedy zawczasu wnioskować do ZUS o zawieszenie jego wypłaty, jeżeli chcą uniknąć sytuacji nienależnego pobrania świadczenia i konieczności jego zwrotu po zakończeniu roku rozliczeniowego.
Podstawa prawna:
- art. 5, 6 i 7 ustawy z 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 120, poz. 1252 ze zm.),
- ustawa z 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2011 r. nr 17, poz. 79).