Świadczenie rehabilitacyjne jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego, które przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym – zarówno obowiązkowo, jak i na zasadzie dobrowolności.
Orzekanie o prawie do świadczenia rehabilitacyjnego
O stanie zdrowia uzasadniającym przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego orzeka lekarz orzecznik ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego. Prawo do tego świadczenia może również wynikać z orzeczenia komisji lekarskiej ZUS, jeśli ubezpieczony wniesie sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS lub Prezes ZUS zgłosi zarzut wadliwości tego orzeczenia. Orzeczenie lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej stanowi podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego przez ZUS. Dopiero decyzja ZUS jest podstawą do podjęcia przez płatnika składek lub ZUS wypłaty należnego świadczenia rehabilitacyjnego.
Świadczenie rehabilitacyjne a możliwość rozwiązania umowy o pracę >>
WAŻNE!
Podstawą do podjęcia przez płatnika składek lub ZUS wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego jest decyzja wydana na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS.
Okres oraz wysokość świadczenia
Świadczenie rehabilitacyjne pozwala na kontynuowanie leczenia ubezpieczonemu po wyczerpaniu okresu zasiłku chorobowego. Przyznawane jest na okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż na 12 miesięcy, tj. 360 dni (uznaje się bowiem, że miesiąc to kolejne 30 dni).
Wysokość świadczenia wynosi:
- 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy (90 dni),
- 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały okres,
- 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – jeżeli niezdolność do pracy przypada na okres ciąży lub jest spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową.
Podstawa wymiaru świadczenia i jej waloryzacja
Podstawą wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego jest wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego. Do celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy zwaloryzować. Waloryzacja polega na podwyższeniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w tym kwartale, w którym przypada pierwszy dzień okresu świadczenia rehabilitacyjnego.
Zasiłek chorobowy dla pracownika zatrudnionego w kilku firmach >>
Ustalając wysokość świadczenia rehabilitacyjnego należy zwaloryzować podstawę wymiaru zasiłku chorobowego pod warunkiem, że aktualny wskaźnik jest wyższy niż 100%.
WAŻNE!
Jeżeli wskaźnik waloryzacji jest niższy niż 100%, świadczenie rehabilitacyjne należy naliczać od niezwaloryzowanej podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Podstawę należy zwaloryzować tylko raz – wskaźnikiem obowiązującym w kwartale, od którego przysługuje to świadczenie. Jeśli świadczenie zostało przyznane na okres krótszy niż 12 miesięcy, a następnie prawo do świadczenia zostało przedłużone na kolejne miesiące, nie należy ponownie waloryzować podstawy wymiaru tego świadczenia.
Zasady przeprowadzania waloryzacji
Wskaźnik waloryzacji zmienia się co kwartał. Ustalany jest w wysokości procentowego wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego do celów emerytalnych:
- wskaźnik waloryzacji obowiązujący w I kwartale kalendarzowym danego roku to wzrost wynagrodzenia w III kwartale ubiegłego roku w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego,
- wskaźnik waloryzacji obowiązujący w II kwartale kalendarzowym danego roku to wzrost wynagrodzenia w IV kwartale poprzedniego roku w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego,
- wskaźnik waloryzacji obowiązujący w III kwartale kalendarzowym danego roku to wzrost wynagrodzenia w I kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku kalendarzowego,
- wskaźnik waloryzacji obowiązujący w IV kwartale kalendarzowym danego roku to wzrost wynagrodzenia w II kwartale tego roku w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.
Wskaźnik waloryzacji jest ogłaszany przez Prezesa ZUS w „Monitorze Polskim” w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego, na okres obowiązujący w następnym kwartale.
Wskaźniki waloryzacji w poszczególnych okresach:
@RY1@i65/2011/005/i65.2011.005.000.0066.001.jpg@RY2@
PRZYKŁAD
Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby od 31 marca do 28 września 2010 r. (182 dni). Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiła kwota 2330 zł (po potrąceniu składek finansowanych przez ubezpieczonego, tj. 13,71%). Zgodnie z decyzją wydaną przez ZUS, od 29 września 2010 r. do 26 stycznia 2011 r. (4 miesiące) pracownikowi przyznano świadczenie rehabilitacyjne. Świadczenie to było wypłacane w wysokości 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od 29 września do 27 grudnia 2010 r. (90 dni) oraz w wysokości 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od 28 grudnia 2010 r. do 26 stycznia 2011 r. (za pozostały okres). Ponieważ pierwszy dzień świadczenia rehabilitacyjnego przypadał w III kwartale 2010 r., podstawa wymiaru zasiłku chorobowego uległa podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z I kwartału 2010 r. (3316,38 zł) w stosunku do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z III kwartału 2009 r. (3113,86 zł), tj. o 106,5%. W związku z tym, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiła kwota 2330 zł, to podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego (po waloryzacji) stanowi kwota 2481,45 zł, tj. 2330 zł x 106,5%.
Szczególne przypadki przyznania świadczenia rehabilitacyjnego
Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, tj. po upływie 182 dni pobierania zasiłku, a w przypadku gruźlicy lub choroby przypadającej na okres ciąży, po upływie 270 dni. Nie wyklucza to jednak sytuacji, że świadczenie rehabilitacyjne może być przyznane po wykorzystaniu niepełnego okresu zasiłkowego, jeżeli zostało wydane orzeczenie przez lekarza orzecznika o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego.
Czy prawo do świadczenia rehabilitacyjnego ma osoba, która nie pobiera przyznanej emerytury >>
Również w takim przypadku, mimo niewykorzystania w pełni prawa do zasiłku chorobowego, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego do celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podlega waloryzacji wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w kwartale, w którym przypada pierwszy dzień okresu świadczenia rehabilitacyjnego.
PRZYKŁAD
Pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim i z tego tytułu otrzymał wynagrodzenie i zasiłek chorobowy za okres od 9 kwietnia do 8 września 2010 r. (153 dni). 1 września 2010 r. złożył wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia rehabilitacyjnego z ogólnego stanu zdrowia. Po 8 września 2010 r. pracownik nie przedłożył dalszych zwolnień lekarskich, co potwierdził oświadczeniem złożonym w ZUS. Na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika ZUS oraz oświadczenia pracownika, ZUS wydał decyzję przyznającą prawo do świadczenia rehabilitacyjnego na okres 3 miesięcy od 9 września do 7 grudnia 2010 r. Mimo że pracownik nie wykorzystał pełnego okresu zasiłkowego (153 dni), to wysokość świadczenia rehabilitacyjnego przysługującego od 9 września 2010 r. została naliczona od podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zwaloryzowanej wskaźnikiem obowiązującym w III kwartale 2010 r., tj. 106,5%.
Waloryzacji podlega również świadczenie rehabilitacyjne przysługujące za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.
PRZYKŁAD
Pracownica była zatrudniona od 1 grudnia 2008 r. do 31 grudnia 2009 r. Od 18 grudnia 2009 r. do 17 czerwca 2010 r. (182 dni) przebywała na zwolnieniu lekarskim. Po ustaniu zatrudnienia, tj. od 1 stycznia 2010 r. wypłaty zasiłku chorobowego dokonywał ZUS. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiła kwota 2460 zł (po pomniejszeniu o 13,71%, tj. o składki finansowane przez ubezpieczonego). Od 18 czerwca 2010 r. zgodnie z decyzją ZUS była pracownica uzyskała prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Ponieważ pierwszy dzień świadczenia rehabilitacyjnego przypadał w II kwartale 2010 r., to mimo że świadczenie to przypada na okres po ustaniu zatrudnienia, ZUS zwaloryzował podstawę wymiaru zasiłku chorobowego wskaźnikiem obowiązującym w tym kwartale, który wynosił 105,3%. W związku z tym, że podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowiła kwota 2460 zł, to podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego (po waloryzacji) stanowi kwota 2590,38 zł, tj. 2460 zł x 105,3%.
Minimalna podstawa
Jeśli do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto kwotę minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszoną o 13,71%, gdyż faktyczna podstawa wymiaru zasiłku była niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, waloryzacji podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku.
WAŻNE!
Gdy obliczona podstawa zasiłku chorobowego była podniesiona do kwoty minimalnej, należy zwaloryzować faktyczną podstawę, a nie kwotę minimalną.
PRZYKŁAD
Pracownik posiadający okres ubezpieczenia dłuższy niż rok (zatrudniony na pełny etat) był niezdolny do pracy od 23 marca do 20 września 2010 r. (182 dni). W związku z tym, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, wynoszące 1106,96 zł (po potrąceniu 13,71%), było niższe od minimalnej podstawy wymiaru zasiłku obowiązującej w 2010 r., wynoszącej 1136,44 zł, jako podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto kwotę 1136,44 zł. Od 21 września 2010 r. pracownik nabył prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Ponieważ pierwszy dzień świadczenia przypadał w III kwartale 2010 r., w celu obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego zwaloryzowano faktyczną podstawę wymiaru zasiłku chorobowego wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w tym kwartale, tj. 1106,96 zł x 106,5% = 1178,91 zł. Tak obliczona kwota stanowiła podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego do końca 2010 r.
Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od odpowiedniej kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 13,71%.
Zwrot nienależnie pobranych świadczeń chorobowych >>
PRZYKŁAD
Pracownik posiadający okres ubezpieczenia krótszy niż rok, chorował nieprzerwanie od 29 marca do 26 września 2010 r. (182 dni). W związku z tym, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku po pomniejszeniu o składki finansowane przez pracownika (13,71%) wyniosło 895 zł i było niższe od minimalnej podstawy wymiaru, wynoszącej w 2010 r. 909,15 zł, jako podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto kwotę minimalną 909,15 zł. W trakcie pobierania zasiłku chorobowego od 3 sierpnia 2010 r. pracownik rozpoczął drugi rok ubezpieczenia. W związku z tym, począwszy od 3 sierpnia 2010 r. zasiłek był liczony od minimalnej podstawy wymiaru gwarantowanej pracownikom pełnoetatowym począwszy od drugiego roku ubezpieczenia, tj. 1136,44 zł. Od 27 września 2010 r. pracownik nabył prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Ponieważ pierwszy dzień świadczenia przypadał w III kwartale 2010 r., w celu obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego faktyczną podstawę wymiaru zasiłku chorobowego podwyższono o wskaźnik waloryzacji obowiązujący w tym kwartale, tj. 895 zł x 106,5% = 953,18 zł. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku była niższa od minimalnej podstawy obowiązującej w drugim roku ubezpieczenia, dlatego podstawą wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego nadal była kwota minimalna przyjęta jako podstawa zasiłku chorobowego, tj. 1136,44 zł. Począwszy od 1 stycznia 2011 r. podstawą wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego jest minimalna kwota w wysokości 1195,98 zł (minimalne wynagrodzenie 1386 zł pomniejszone o 13,71%).
Podstawa prawna:
- art. 8, art. 18–22, art. 45 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.),
- art. 9 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.),
- art. 2 ust. 4, art. 6 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.).