Przepisy Kodeksu pracy nakazują podanie w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia przyczyn uzasadniających taką decyzję (art. 30 § 4 k.p.).
Ponadto należy pamiętać, że wskazana przyczyna wypowiedzenia musi być rzeczywista i konkretna (nie ogólnikowa, lecz odnosząca się do konkretnych uchybień czy zaniedbań). Tak też wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 27 czerwca 1985 roku (III PZP 10/85), w której określił wytyczne dotyczące wykładni art. 45 k. p. i praktyki sądowej stosowania tego przepisu w zakresie zasadności wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (wytyczna nr XI).
Przedawnienie przyczyny wypowiedzenia
W praktyce niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, w których pracodawcy mimo uzasadnionej decyzji o wypowiedzeniu pracownikowi umowy o pracę oraz posiadając konkretne i rzeczywiste przyczyny wypowiedzenia nie mogą skutecznie wręczyć pracownikowi pisma rozwiązującego umowę o pracę. Przyczynami niemożności doręczenia (przez okres liczony nawet w latach) pracownikowi wypowiedzenia są najczęściej nieobecność pracownika w pracy na skutek choroby, korzystanie przez pracownika z urlopów rodzicielskich itp. Dlatego też pracodawcy zastanawiają się, czy przyczyny wypowiedzenia, które istniały w jakimś konkretnym czasie, będą aktualne również po powrocie pracownika z długiej nieobecności w pracy.
Wątpliwości związane z tą materią rozstrzyga wyrok z 25 stycznia 2001 r. (I PKN 216/00). W jego tezie Sąd Najwyższy stwierdził, że uchybienie w wykonywaniu obowiązków pracowniczych w odległej przeszłości w stosunku do chwili złożenia oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę nie stanowią uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia (art. 45 § 1 k.p.). Jednak na uwagę zasługują przede wszystkim argumenty wskazane przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do tego wyroku, w którym czytamy, że upływ czasu między uchybieniami obowiązków pracowniczych a chwilą złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu może budzić wątpliwości w kontekście tego, czy pracodawca nie nadużył swojego prawa podmiotowego pozwalającego na wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, dokonując wypowiedzenia półtora roku po ujawnieniu ewentualnie nagannego zachowania pracownika. W szczególności, jeżeli pracownik po stwierdzeniu uchybień i zaniedbań pracuje nienagannie przez dłuższy czas. A zatem wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę po upływie tego czasu z powołaniem się na owe uchybienia lub zaniedbania jako przyczynę wypowiedzenia mogłoby zostać ocenione jako nadużycie prawa podmiotowego przez pracodawcę (art. 8 k.p.).
Przykład
W październiku 2006 r. złożyliśmy wypowiedzenie jednej z naszych pracownic, pracującej na stanowisku menedżerskim. W trakcie wypowiadania tej umowy pracownica oświadczyła, że jest w ciąży. Dostarczyła zaświadczenie lekarskie i od tamtej pory przebywała na zwolnieniach, potem na urlopie macierzyńskim i wychowawczym. Urlop wychowawczy skończył się jej 21 maja 2010 r. Pracownica dokonała uchybień i zaniedbań przed 4 laty, a następnie skorzystała z uprawnień związanych z rodzicielstwem (urlop wychowawczy).
Powstaje pytanie, czy po jej powrocie do pracy w maju 2010 r. uzasadnienie do wypowiedzenia z 2006 r. jest nadal aktualne, czy już uległo przedawnieniu oraz czy można zaraz po jej powrocie przedłożyć jej ponownie to samo uzasadnienie z tymi samymi powodami.
W związku z tym, że przepisy prawa pracy nie ograniczają terminem możliwości wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę, dlatego też nie ma zakazu ponownego wręczenia wypowiedzenia, nawet jeżeli uchybienia pracownicze miały miejsce przez dłuższy czas w przeszłości (np. 4 lata temu). W przedstawionym przypadku, jeżeli pracodawca podejmie decyzję o wypowiedzeniu temu pracownikowi umowy, a pracownik odwoła się do sądu, to istnieje prawdopodobieństwo, że sąd przyjmie, iż pracodawca nadużył swojego prawa podmiotowego albo stwierdzi, że zostały naruszone zasady współżycia społecznego w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę, bowiem pracownik korzystał z urlopu wychowawczego. Jednak jeżeli pracodawca podejmie ryzyko wręczenia pracownicy pisma wypowiadającego umowę o pracę, to warto pamiętać o skonkretyzowaniu wskazanych w wypowiedzeniu przyczyn – należy podać, na czym konkretnie określone uchybienia polegały oraz wskazać daty (np. jakiego polecenia służbowego pracownica nie wykonała oraz datę niewykonania). Dodatkowo uchybienia wskazane w wypowiedzeniu mające miejsce w 2006 r. musiałby mieć wpływ na współpracę z daną pracownicą po powrocie z urlopu wychowawczego.
WAŻNE!
Przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę nie przedawniają się, gdyż przepisy prawa pracy nie określają żadnego do tej czynności terminu, w którym pracodawca może wręczyć pracownikowi wypowiedzenie.
Należy zwrócić uwagę na to, że przepisy dotyczące wypowiedzenia umowy o pracę w omawianym zakresie różnią się od tej, jaka została wskazana w przypadku dyscyplinarnego rozwiązania umowy. W sposób jednoznaczny art. 52 § 2 k.p. wskazuje, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Natomiast w przypadku wręczenia wypowiedzenia termin nie został określony przez ustawodawcę.
Uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę >>
Mimo braku w prawie pracy ww. terminu to w razie uchybień w wykonywaniu obowiązków pracowniczych pracodawca powinien oceniać każdy taki przypadek indywidualnie. Ponieważ wypowiedzenie umowy z zastosowaniem przyczyn, które miały miejsce w odległej przeszłości, może być uznane w razie ewentualnego sporu z pracownikiem, jako nadużycie prawa podmiotowego przez pracodawcę. Zwłaszcza w przypadku, gdy pracownik powróci po długiej nieobecności w pracy i wykonuje swoje obowiązki pracownicze bez zastrzeżeń.
Należy pamiętać, że każde takie wypowiedzenie powinno się ponownie skonsultować z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową.
Podstawa prawna:
- art. 8, art. 30 § 4, art. 52 § 2 Kodeksu pracy,
- orzecznictwo Sądu Najwyższego:
– wyrok z 25 stycznia 2001 r. (I PKN 216/00, OSNP 2002/20/483),
– uchwała z 27 czerwca 1985 r. (III PZP 10/85, OSNC 1985/11/164).