Krajowe podróże służbowe

Podstawę formalną podróży służbowej pracownika odbywanej na terenie kraju stanowi pochodzące od pracodawcy polecenie wyjazdu. Forma polecenia jest w zasadzie dowolna, jednak do celów dowodowych zaleca się wydanie takiego polecenia pracownikowi na piśmie. W praktyce pracodawcy posługują się zunifikowanym drukiem polecenia wyjazdu służbowego, w którym zawarte są niezbędne informacje pozwalające na udokumentowanie, że pracownik znajdował się w podróży służbowej.

W przypadku przedsiębiorców o tym, czy znajdują się w podróży służbowej, każdorazowo decyduje cel takiej podróży i jej służbowy charakter.

WAŻNE!
Za podróż służbową przedsiębiorcy należy uznać jedynie bezpośrednie wykonywanie przez niego zadań związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, jeśli nie łączy się to z osobistym świadczeniem przez tego przedsiębiorcę usług w ramach prowadzonej przez niego działalności.

Przedsiębiorca podróżuje bez polecenia wyjazdu służbowego, bo on sam decyduje o konieczności takiej podróży i o rodzaju użytego środka transportu. Nie ma jednak żadnych przeszkód, aby posługiwał się takim samym drukiem, z którego korzystają pracownicy. Przepisy podatkowe określające niezbędne elementy potrzebne do rozliczania należności z tytułu podróży służbowych, które powinien zawierać ten formularz, są bowiem wspólne dla pracowników i przedsiębiorców.

Podróż służbowa kierowcy po zmianach >>

Świadczenia związane z podróżą służbową

Pracownikom, którzy otrzymali polecenie odbycia podróży służbowej, przysługują określone należności, które nie są składnikami wynagrodzenia za wykonaną pracę, lecz stanowią zwrot zwiększonych kosztów, wynikających z odbycia podróży służbowej na obszarze kraju. W przypadku pracowników sfery budżetowej rodzaj oraz wysokość tych należności została określona w rozporządzeniu wykonawczym. W przypadku pozostałych pracowników zasady ustalenia tych wydatków pozostawiono w gestii pracodawców prywatnych. Ustalając wysokość diety, nie mogą oni jednak ukształtować jej na poziomie niższym niż wskazana dla pracowników sfery budżetowej. Z tytułu zwiększonych kosztów wyżywienia w czasie podróży służbowej pracownikom przysługują diety, których wysokość jest uzależniona od czasu trwania tej podróży.

Dieta nie przysługuje:

• za czas delegowania do miejscowości stałego lub czasowego pobytu pracownika,
• gdy pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie w postaci 3 posiłków.

Zdaniem Sądu Najwyższego miejscowość, w której pracodawca udostępnił pracownikowi nieodpłatnie lokal mieszkalny i w której pracownik faktycznie przebywał, choćby bez zamiaru stałego tam pobytu, bez względu na dopełnienie obowiązku meldunkowego, jest miejscowością czasowego pobytu pracownika (wyrok SN z 11 października 2005 r., I PK 67/05).

Zwrot kosztów przejazdów

Pracodawca powinien także zwrócić pracownikowi poniesione przez niego koszty przejazdów i innych wydatków określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb. Należy przez to rozumieć wszystkie wydatki, jakie pracownik poniósł w związku z przejazdami między miejscowościami wskazanymi w poleceniu wyjazdu służbowego (miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży), np. z tytułu: zakupu paliwa, opłat za autostrady, kosztów naprawy samochodu, który zepsuł się w trakcie podróży, a nawet jego mycia.

Przykład
Pracownik przebywał w podróży służbowej, w czasie której zepsuł się BUS, którym podróżował. W tej sytuacji zmuszony był zamówić taksówkę, która dowiozła go do miejsca docelowego. Może on więc z tytułu zwrotu kosztów przejazdów domagać się nie tylko równowartości ceny biletów na BUS, ale także kwoty zapłaconej za taksówkę.

Za każdą rozpoczętą dobę pobytu, rozumianą jako 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczął podróż, przysługuje mu ryczałt na pokrycie kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej w wysokości 20% diety (4,60 zł za dobę podróży). W tym wypadku chodzi o ryczałtowe zrekompensowanie pracownikowi kosztów poniesionych w miejscowości docelowej, w związku z jego przemieszczeniem się na terenie tej miejscowości, do punktu, gdzie wykonuje zadania służbowe. Ryczałt nie przysługuje wtedy, gdy pracownik nie ponosi takich kosztów albo pracodawca wyrazi zgodę na pokrycie udokumentowanych kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej.

Dom albo hotel – kiedy pokrywać koszty noclegu

Za nocleg w hotelu lub innym obiekcie świadczącym usługi hotelarskie pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem, a gdy nie przedstawił rachunku – za każdy nocleg przysługuje 34,50 zł (150% diety). Ryczałt ten należy się jedynie wtedy, gdy nocleg trwał co najmniej 6 godzin – między godziną 21.00 a 7.00 rano.

WAŻNE!
Jeśli pracownik przedstawi rachunek, a pracodawca uzna, że pracownik miał możliwość codziennego powrotu do miejscowości stałego lub czasowego pobytu, nie przysługuje mu zwrot kosztów noclegu.

Pracownikom przysługuje również zwrot innych udokumentowanych wydatków określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb, które ściśle dotyczą zadania służbowego, np. koszty obiadu z klientem firmy czy koszty drobnych upominków.

Wypadek samochodem służbowym >>

Kiedy ryczałt jest opłacalny

Właściciele firm w odróżnieniu od pracodawców ze sfery budżetowej mają możliwość rozliczania kosztów podróży pracowników w wysokości zryczałtowanej. Ryczałt ten może być ustalany za każdą dobę podróży lub za czas pobytu niezbędny do wykonania określonego zadania. Jego wysokość nie może znacznie odbiegać od świadczenia należnego pracownikom na zasadach ogólnych. W przeciwnym wypadku pracownikowi będzie przysługiwać roszczenie o wyrównanie należności.

WAŻNE!
Na to, jaki system rozliczania kosztów podróży służbowych zostanie przyjęty u pracodawcy, ma wpływ przede wszystkim częstotliwość odbywania u niego podróży służbowych przez pracowników.

Wielokrotne odbywania takich podróży przemawia za wprowadzeniem ryczałtowego systemu rozliczania, gdyż upraszcza je przez wyeliminowanie potrzeby szczegółowego uregulowania każdej doby podróży służbowej.

Podstawa prawna:

• art. 77⁵ Kodeksu pracy,
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (DzU z 2002 r. nr 236, poz. 1990 ze zm.),
• § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (DzU nr 152, poz. 1475 ze zm.),
• wyrok SN z 11 października 2005 r. (I PK 67/05, OSNP 2006/17–18/268).