Ustawa z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania i wypłacania tych świadczeń. Do świadczeń rodzinnych ustawa zalicza m.in.: świadczenia opiekuńcze (zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne), zasiłek rodzinny oraz dodatki do tego zasiłku.
Kryterium dochodowe
Zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504 zł. Jeżeli członkiem rodziny jest dziecko posiadające orzeczenie o niepełnosprawności (w wieku do lat 16) lub orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności (w wieku powyżej 16 lat do 25 lat), granica dochodu uprawniająca do zasiłku wynosi 583 zł. W okresie zasiłkowym 2009/2010 rozpatrywany jest dochód za rok 2008, w okresie zasiłkowym 2010/2011 będzie rozpatrywany dochód za 2009 r. Okres zasiłkowy oznacza natomiast okres od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego, na jaki ustala się prawo do świadczeń rodzinnych.
W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny należy się, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie jest należny.
W przypadku gdy członek rodziny przebywa w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, określając dochód rodziny w przeliczeniu na osobę, nie uwzględnia się osoby przebywającej w tej instytucji. W sytuacji natomiast, gdy prawo do świadczeń rodzinnych ustala się na dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego, obliczając dochód, uwzględnia się tylko dochód dziecka.
Komu przysługuje zasiłek
Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, opiekunom prawnym bądź opiekunom faktycznym do ukończenia przez dziecko:
- 18. roku życia,
- 21. roku życia pod warunkiem kontynuowania nauki w szkole (tj. w szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadpodstawowej i ponadgimnazjalnej oraz szkole artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, w specjalnym ośrodku wychowawczym dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania oraz w ośrodku umożliwiającym dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo w stopniu głębokim realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki),
- 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole (wymienionej wyżej) lub w szkole wyższej (tj. na uczelni, w rozumieniu przepisów – Prawo o szkolnictwie wyższym, a także w kolegium nauczycielskim, nauczycielskim kolegium języków obcych oraz kolegium pracowników służb społecznych) i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Zasiłek rodzinny przysługuje również osobie uczącej się w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.
Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne >>
Jeżeli w trakcie pobierania zasiłku rodzinnego dziecko ukończy odpowiednio: 18. 21. lub 24. rok życia, zasiłek rodzinny przysługuje także za miesiąc, w którym dziecko ukończyło ten wiek.
W celu uzyskania zasiłku rodzinnego, zainteresowany musi złożyć wniosek do właściwego organu.
Z wnioskiem o zasiłek rodzinny mogą występować podmioty uprawnione, tj.:
- rodzice lub jedno z rodziców dziecka,
- opiekun prawny dziecka,
- opiekun faktyczny dziecka, tj. osoba faktycznie opiekującą się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka,
- osoba ucząca się, czyli taka, która jest pełnoletnia i nadal, uczy się oraz nie pozostaje na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustalonym na podstawie wyroku lub ugody sądowej prawem do alimentów z ich strony.
Brak prawa do zasiłku
Ustawa o świadczeniach rodzinnych wskazuje sytuacje, w których zasiłek nie przysługuje.
Zasiłek rodzinny nie należy się, jeżeli:
- dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim (zasiłek nie przysługuje, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zawarty związek małżeński);
- dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (tj. w domu pomocy społecznej, placówce opiekuńczo-wychowawczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, szkole wojskowej lub innej szkole, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie) albo w rodzinie zastępczej;
- osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
- pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko;
- osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
– rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyją,
– ojciec dziecka jest nieznany,
– powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone,
– sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka;
- członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Czy odprawa pośmiertna jest zwolniona ze składek na ubezpieczenia i podatku >>
Wysokość zasiłku
W okresie zasiłkowym 2009/2010 wysokość zasiłku rodzinnego na dziecko w wieku do ukończenia 5 lat wynosi 68 zł. Wysokość zasiłku rodzinnego na dziecko w wieku powyżej 5 lat do ukończenia przez dziecko18 lat wynosi 91 zł. Wysokość zasiłku rodzinnego na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. lat wynosi natomiast 98 zł.
Jeżeli w trakcie okresu zasiłkowego dziecko ukończy wiek powodujący przejście do następnej grupy wiekowej, zasiłek będzie wypłacany w wysokości odpowiadającej nowej grupie wiekowej dziecka, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dziecko osiągnęło ten wiek.
Podstawa prawna: