Prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa regulują przepisy ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Ochrona stosunku pracy pracownic w ciąży>>
Prawo do świadczeń pieniężnych zarówno z tytułu choroby, jak i macierzyństwa przysługuje wyłącznie kobietom w ciąży objętym (obowiązkowo i dobrowolnie) ubezpieczeniem chorobowym, które:
- mają status pracownika,
- są członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- wykonują pracę nakładczą,
- wykonują pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, od której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, lub są osobami z nimi współpracującymi,
- prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą lub są osobami współpracującymi z taką osobą.
Wynagrodzenie za czas choroby
Ubezpieczona pracownica w ciąży, która stała się niezdolna do pracy z powodu choroby, za okres niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej łącznie do 33 dni zachowuje prawo do wynagrodzenia, które pracodawca finansuje z własnych środków (art. 92 k.p.). Okres 33 dni ustala się, sumując wszystkie niezdolności do pracy w danym roku niezależnie od występujących między nimi przerw. Gdy choroba dotyczy kobiety w ciąży, wynagrodzenie za czas choroby przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru. W takim przypadku na wysokość wynagrodzenia nie ma wpływu również pobyt ciężarnej ubezpieczonej w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej. Wynagrodzenie oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.
Zasiłek chorobowy
Ubezpieczona podlegająca ubezpieczeniu z innych tytułów, np. stosunek pracy lub praca nakładcza, nabywa prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy z powodu choroby. Natomiast pracownica prawo do zasiłku chorobowego nabywa od 34. dnia niezdolności do pracy. Podczas gdy zasiłek chorobowy przysługuje co do zasady przez okres nie dłuższy niż 182 dni, to zasiłek chorobowy ubezpieczonej będącej w ciąży przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 270 dni.
WAŻNE!
Pracownica w ciąży prawo do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego nabywa, jeżeli podlegała ubezpieczeniu chorobowemu przez co najmniej 30 dni. Ciężarna ubezpieczona z innego tytułu prawo do zasiłku chorobowego nabywa po upływie co najmniej 90 dni podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Zasada ta nie znajduje zastosowania, a ubezpieczona nabywa prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy, jeżeli:
- niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,
- ubezpieczona jest absolwentką szkoły lub szkoły wyższej i została objęta ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpiła do niego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
- ubezpieczona podlega ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo i ma wcześniejszy co najmniej dziesięcioletni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego
Świadczenie rehabilitacyjne
Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego w wymiarze 270 dni ubezpieczonej będącej w ciąży może zostać przyznane świadczenie rehabilitacyjne aż do dnia porodu. W takim przypadku wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wypłacanego bezpośrednio przed przyznaniem tego świadczenia.
Niezbędne zaświadczenie
Dokumentem stwierdzającym czasową niezdolność do pracy jest zaświadczenie lekarskie wystawiane na druku ZUS ZLA. Powinno ono być wystawione na okres od dnia, w którym lekarz przeprowadził badanie, lub od dnia przypadającego bezpośrednio po tym dniu.
Podstawą do wypłaty wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru, oprócz zaświadczenia lekarskiego, jest m.in. kod „B” umieszczony przez lekarza na formularzu ZUS ZLA (oznaczający właśnie niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży) lub odrębne zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży. Na pisemny wniosek pracownika lekarz może nie umieścić kodu „B” na zaświadczeniu. W takim przypadku pracownica otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 80% podstawy wymiaru.
Płatnik zasiłku ma obowiązek dokonania wyrównania wysokości zasiłku do 100%, jeżeli ubezpieczona urodzi dziecko i wystąpi o zasiłek macierzyński.
WAŻNE!
Wyrównanie świadczeń do wysokości 100% następuje za okres 6 miesięcy wstecz liczonych od dnia porodu z urzędu bez konieczności składania przez ubezpieczoną wniosku.
Gdy ubezpieczona chce wyrównania zasiłku za okresy wcześniejsze, musi sama wystąpić o wyrównanie. Do wniosku należy w takim przypadku dołączyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że kobieta w tym okresie była w ciąży.
Zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Uprawnienia rodzicielskie pracowników>>
Pracownica może wykorzystać okres urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze w całości od dnia porodu albo podzielić go na część przypadającą przed porodem i po porodzie. Przepisy Kodeksu pracy określają, że co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed porodem. Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia przysługuje przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie, tj. przez okres skrócony o 2 tygodnie. Podobnie jest w sytuacji, jeżeli prawo do zasiłku macierzyńskiego powstało w czasie korzystania przez pracownicę z urlopu wychowawczego. Zasiłek macierzyński przysługuje wtedy przez okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego przypadającej po porodzie, czyli w wymiarze skróconym o 2 tygodnie. Warunkiem jest, aby pełny wymiar urlopu macierzyńskiego bez skracania go o 2 tygodnie przypadał w czasie urlopu wychowawczego. Zasiłek macierzyński wynosi 100% podstawy wymiaru tego świadczenia i wypłaca się go za każdy dzień urlopu macierzyńskiego, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Podstawa prawna:
- art. 92 Kodeksu pracy.