Otwarty fundusz emerytalny (OFE) – to osoba prawna, której przedmiotem działalności jest gromadzenie środków pieniężnych w tzw. II filarze oraz ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego. OFE zobowiązany jest ponadto do wypłaty okresowych emerytur kapitałowych.
Organem funduszu jest towarzystwo emerytalne.
Fundusz jest tworzony jako otwarty lub pracowniczy.
System jest obowiązkowy dla osób, które podlegają ubezpieczeniom społecznym i urodziły się po 31 grudnia 1968 r. Objęci nowym systemem zostali także urodzeni przed 1 stycznia 1969 r., a po 31 grudnia 1948 r., z tym że mogą oni dokonać wyboru, czy chcą pozostać w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (I filar), czy przejść na nowe zasady. Jedynie osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. otrzymają emerytury ustalone zgodnie z zasadami sprzed wprowadzenia reformy.
Dobrowolne uzyskanie członkostwa w otwartym funduszu co do zasady następuje z chwilą zawarcia umowy z funduszem, jeżeli:
- w dniu zawarcia pierwszej umowy z otwartym funduszem osoba przystępująca do niego podlega lub podlegała w okresie 12 miesięcy przed dniem zawarcia umowy ubezpieczeniu emerytalnemu w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokona odpowiedniego wpisu lub zmian w Centralnym Rejestrze Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych, o którym mowa w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Otwarty fundusz nie może odmówić zawarcia umowy, jeżeli osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu spełnia warunki określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Można być członkiem tylko jednego otwartego funduszu.
Od środków wpłacanych do OFE powszechne towarzystwa emerytalne pobierają opłaty od składki i od wartości aktywów. Każdy członek funduszu ma indywidualny rachunek, na którym odnotowana jest liczba tzw. jednostek rozrachunkowych. Wartość jednostki ustalana jest każdego dnia roboczego.
Środki zgromadzone w OFE stanowią część spadku oraz, pod warunkiem posiadania wspólności majątkowej, majątku wspólnego małżonków. Po śmierci osoby uprawnionej posiadającej konto w OFE połowę zgromadzonych środków otrzymuje współmałżonek. Druga część dziedziczona jest zgodnie z zasadami prawa spadkowego i podlega przekazaniu spadkobiercy lub innej osobie uposażonej, wskazanej podczas przystąpienia do Funduszu.
Raz do roku Fundusz Emerytalny ma obowiązek przesłać członkowi OFE roczne rozliczenie wraz z informacją o stopie zwrotu za ostatni rok i za okres ostatnich 3 lat.
OFE, mając osobowość prawną, nie posiadają jednak zdolności upadłościowej, tzn. nie mogą ogłosić bankructwa.