Oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę – to jeden ze sposobów ustania stosunku pracy. Oświadczenie jednej ze stron może nastąpić z zachowaniem okresu wypowiedzenia (tzw. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem) lub bez zachowania tego okresu (tzw. rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia).
Przepisy prawa pracy określają precyzyjnie reguły, jakim musi być poddane takie oświadczenie, aby było zgodne z prawem:
- oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie,
- w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy,
- w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się do sądu pracy.
Wskazane reguły stosuje się również odpowiednio przy wypowiedzeniu warunków pracy i płacy:
- pracodawca może tego dokonać wraz z jednoczesnym zaproponowaniem na piśmie nowych warunków pracy bądź płacy, z ich dokładnych wskazaniem,
- pisemne oświadczenie woli pracodawcy określające nowe zasady wynagradzania pracownika nie jest wypowiedzeniem zmieniającym, jeżeli nie zawiera oświadczenia o wypowiedzeniu dotychczasowych warunków umowy o pracę,
- konieczne jest zapisanie pouczenia, że pracownik może przed upływem połowy okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych mu nowych warunków pracy lub płacy – jego brak daje możliwość odmowy przyjęcia propozycji aż do upływu okresu wypowiedzenia,
- wypowiedzenie musi również zawierać pouczenie o prawie wniesienia od niego odwołania do sądu pracy,
- istnieje obowiązek konsultacji zamiaru wypowiedzenia ze związkami zawodowymi,
- następuje konieczność określenia przyczyny wypowiedzenia zmieniającego w przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.
Prawo pracy dopuszcza również zakończenie stosunku pracy w drodze oświadczenia złożonego przez pracownika bez wypowiedzenia. Może to nastąpić w 2 sytuacjach:
- jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe,
- gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika.
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy.