Systemowa zmiana organizacji placówek opiekuńczo-wychowawczych z 2000 r. wprowadziła konieczność określenia statusu prawnego nauczycieli tych placówek. W związku z powyższym do ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm., zw. dalej: „ukn”) dodano art. 1 ust. 1a. Dzięki tej regulacji przyjęto, że pragmatyce nauczycielskiej podlegają także nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni przed dniem wejścia w życie nowelizacji w publicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych i ośrodkach adopcyjno-opiekuńczych. Potwierdzono tym samym, że Karta Nauczyciela jest aktem określającym uprawnienia pracownicze tych nauczycieli.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej uchylono jednak art. 1 ust. 1a Karty Nauczyciela. Na jej podstawie w stosunku do wyżej wspomnianych nauczycieli Kartę Nauczyciela stosuje się już tylko przez okres dwóch lat, licząc od 1 stycznia 2012 r. Po upływie tego okresu, a więc od 1 stycznia 2014 roku utracą oni swój dotychczasowy status, stając się pracownikami samorządowymi.
Przekształcenie stosunku pracy nauczycieli zatrudnionych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych wiąże się ze zmianą warunków pracy i płacy. W nowym stanie prawnym zmianie ulegnie wiele kwestii, m.in.: zasady przebywania na urlopie wypoczynkowym, wychowawczym, wynagrodzenie urlopowe, zasady przyznawania świadczeń z funduszu świadczeń socjalnych. Poniżej przedstawione zostały jedynie kwestie problematyczne związane z ustaniem stosunku pracy i ewentualną wypłatą odpraw.
Jak przedłożyć pracownikom informację o zmianie warunków pracy?
Pytanie brzmi, czy konieczne jest zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 kwietnia 2009 r. (sygn.: II PK 277/08, OSNP 2010, nr 23-24, poz. 290, OSP 2012/7-8/68) stwierdził, że wejście w życie, zmiana lub uchylenie ustawy powoduje automatyczną zmianę treści stosunku pracy. Zmiana warunków płacy, która wynika wprost z ustawy, może być wprowadzona także na niekorzyść pracownika i w takim wypadku wypowiedzenie zmieniające nie jest wymagane. W związku z powyższym zmiana warunków pracy odbędzie się w drodze złożenia pracownikom informacji o nowych zasadach ich zatrudnienia. Pracodawca powinien określić wszystkie te elementy, które ulegną zmianie w związku ze zmianą statusu: wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia i zasady jego wyliczania, wysokość urlopu. W ten sposób nie można jednak dokonać zmian wynikających z umowy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Zmiana ta nie polega bowiem na uczynieniu zadość nakazowi prawodawcy, a jest wyłączną decyzją pracodawcy. W tym wypadku konieczne jest zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego, o którym mowa w art. 42 Kodeksu pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94., zw. dalej: „kp”) przy zachowaniu odpowiedniej procedury.
Zobacz również: Urlop wypoczynkowy nauczyciela
Pracodawca zmuszony jest do zmiany wymiaru zatrudnienia nauczyciela z pełnego na część etatu. Ta zmiana jest decyzją pracodawcy i wynika z jego wewnętrznych potrzeb. Konieczne jest zastosowanie wypowiedzenia zmieniającego.
Jednak należy pamiętać, że w okresie obowiązywania Karty Nauczyciela wypowiedzenie zmieniające skierowane może być tylko do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 23 lutego 1999 r. (sygn.: I PKN 595/98, OSNP 2000/8/300) do nauczycieli mianowanych art. 42 kp nie ma zastosowania. Pracodawca nie może zatem do 31 grudnia 2013 r. zmienić warunków pracy w drodze wypowiedzenia zmieniającego nauczycielom mianowanym.
Rozwiązanie stosunku pracy
Do 31 grudnia 2013 r. rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielami odbywać się będzie na podstawie Karty Nauczyciela. Uzależnia ona sposób rozwiązania stosunku pracy od rodzaju i wymiaru zatrudnienia pracownika. Inne normy i procedury prawne stosuje się odnośnie pracownika zatrudnionego na podstawie mianowania, a inne dla pracownika zatrudnionego na umowę o pracę na czas nieokreślony w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.
Od 1 stycznia 2014 r. obowiązywać będzie już tylko ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz przepisy Kodeksu pracy, ponieważ nauczyciele z placówek opiekuńczo-wychowawczych staną się pracownikami samorządowymi. Bez konieczności badania zakresu działania norm Kodeksu pracy, będzie on miał pełne zastosowanie do stosunków pracy nawiązywanych w placówkach-opiekuńczych.
Zadaj pytanie na: Forum Kadry
Odprawa
Jak wcześniej zostało powiedziane, jeszcze do końca tego roku stosunki pracy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych mogą być wypowiadane na mocy Karty Nauczyciela. Wypowiedzenie stosunku pracy w ten sposób nakłada na pracodawcę obowiązek wypłacenia pracownikowi odprawy na mocy art. 20 ust. 2 ukn.
Pracodawca nie ma jednak obowiązku wypowiadania umów na podstawie obecnie obowiązujących przepisów. Może zaczekać na zmianę przepisów i dokonać przekształceń kadrowych po 1 stycznia 2014 r., na nowej podstawie prawnej. Czy w takim przypadku nadal będzie przysługiwało pracownikowi prawo do odprawy? Jeśli rozwiązanie stosunku pracy nastąpi na mocy nieprzyjęcia wypowiedzenia zmieniającego lub pracodawca wypowie stosunek pracy, należy uznać, że przyczyna wypowiedzenia stosunku pracy leży po stronie pracodawcy. Wtedy ewentualne prawo do odprawy powstanie na mocy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (ustawy o zwolnieniach grupowych). Podstawową przesłanką zastosowania ustawy jest zwolnienie pracownika wyłącznie z przyczyn go niedotyczących, a zmiany organizacyjne skutkujące wypowiedzeniem stosunku pracy są bez wątpienia przyczyną leżącą wyłącznie po stronie pracodawcy. Co ważne, by ustawa miała zastosowanie szkoła musi zatrudniać co najmniej 20 pracowników na stanowiskach pedagogicznych i niepedagogicznych. Dodatkowo, wydaje się, że by można było mówić o zastosowaniu ustawy, zwolnienie powinno objąć odpowiednią liczbę nauczycieli określoną w art. 1 ustawy. Jednak na mocy art. 10 ust. 1 ustawę stosuje się także, jeśli zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1. W związku z tym w omawianej sytuacji pracownikowi przysługuje prawo do odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych w wysokości określonej w art. 8 ust. 1 ustawy.
Polecamy serwis: Stosunek pracy