Taką zasadę wprowadził Kodeks pracy w artykule 181, zgodnie z którym pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i interesów, mają prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych organizacji. W myśl tej zasady pracownicy i pracodawcy, bez jakiegokolwiek rozróżnienia, mają prawo, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, tworzyć organizacje według swego uznania, jak też przystępować do tych organizacji, z jednym zastrzeżeniem - stosowania się do ich statutów.
Związki zawodowe
Zgodnie z ustawą o związkach zawodowych związek jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Jest ona niezależna od pracodawców, organów administracji publicznej oraz od innych organizacji. Związki w zakresie praw i interesów zbiorowych reprezentują wszystkich pracowników, bez względu na ich przynależność związkową, natomiast w sprawach indywidualnych reprezentują swoich członków, a pracowników niezrzeszonych mogą one reprezentować tylko na ich wniosek.
Zobacz: Zasada uprzywilejowania kodeksu pracy (art. 18)
Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy.
Udział pracowników w zarządzaniu zakładem pracy
Udział pracowników w zarządzaniu zakładem pracy jest stałym i doniosłym elementem współczesnego, nowoczesnego ustroju pracy, a prawo takie wywodzi się z Konstytucji RP. W Polsce prawo to dotyczy niestety tylko przedsiębiorstw państwowych, w których pracownicy tworzą swoje własne organy, których zadaniem jest stanowienie w istotnych sprawach przedsiębiorstwa, wyrażanie opinii, podejmowanie inicjatywy i zgłaszanie wniosków oraz sprawowanie kontroli działalności przedsiębiorstwa.
Zobacz serwis: Urlopy
Zasada wyrażona w art. 183 Kodeksu pracy ustanawia natomiast obowiązek pracodawcy oraz organów administracji do tworzenia warunków umożliwiających korzystanie z uprawnień pracowników do zrzeszania się w związki zawodowe oraz ich uczestnictwa w zarządzaniu zakładem pracy. Obowiązek ten obejmuje przede wszystkim powstrzymanie się przez pracodawcę i organy administracji od działań utrudniających korzystanie przez pracowników z uprawnień, ale także podejmowanie pozytywnych działań zapewniających ich realizację.
Podstawa prawna: Art. 181, 182, 183 Kodeksu pracy