Liczba działaczy
Zgodnie z art. 25 ustawy o związkach zawodowych uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:
- pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo
- funkcjonariuszami Policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji.
Aby zakładowa organizacja związkowa mogła korzystać ze swoich uprawnień, musi posiadać co najmniej 10 członków.
Zobacz: Zakładowa organizacja związkowa
Utrata uprawnień
W przypadku spadku liczby działaczy poniżej 10, organizacja związkowa traci dotychczasowej uprawnienia. Funkcjonariusze przestają podlegać szczególnej ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę.
Zobacz również: Spory zbiorowe
Obowiązek powiadamiania
Skąd pracodawca czerpie informacje o liczbie działaczy? Organizacja ma obowiązek przedstawiania co kwartał (według stanu na ostatni dzień kwartału) w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym kwartale, pracodawcy albo dowódcy jednostki, o której mowa w art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy o związkach zawodowych, informację o łącznej liczbie członków tej organizacji. Pomimo braku uregulowania w ustawie kwestii nieprzestrzegania obowiązku, Sąd Najwyższy przyjął stanowisko, że pracodawca może w takim przypadku uznać utratę przez organizację swoich uprawnień.
Zobacz: Niektóre elementy współpracy pracodawców i związków zawodowych
Wyrok Sądu Najwyższego
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2010 r. (II PK 344/09) organizacje związkowe zrzeszające w zakładzie pracy mniej niż 10 pracowników pozbawione są wszelkiego rodzaju uprawnień, jakie przepisy przewidują dla związków zawodowych działających na szczeblu zakładowym, zarówno w zakresie prawa do rokowań, jak i w zakresie zajmowania stanowiska w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy. Pracodawca nie ma zatem obowiązku współdziałania z taką organizacją.
Zobacz: Zwolnienie z pracy działacza związkowego
Organizacja mniej niż 10 działaczy nie reprezentuje jej członków w rozumieniu art. 38 Kodeksu pracy, a członkowie zarządu tej organizacji nie korzystają z ochrony przewidzianej w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Co więcej, organizacja związkowa zrzeszająca mniejszą liczbę członków niż przewidziana w art. 251 ustawy o związkach zawodowych nie ma również legitymacji czynnej do wytoczenia powództwa na rzecz pracownika na podstawie art. 462 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 61 tego kodeksu. Nie może brać udziału w tym postępowaniu, a tym samym złożyć apelacji od wyroku sądu pierwszej instancji.
Zobacz także: Forum Kadry
Uchwała Sądu Najwyższego
Czy organizacja zakładowa, która w późniejszym terminie wykazała, że posiadała 10 działaczy w czasie podejmowania przez pracodawcę czynności wymagających wspólnego działania, może żądać uznania tych czynności za wadliwe? Sprawę przesądziła Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2012 r. (III PZP 7/12). Sąd Najwyższy stwierdził, iż nieprzedstawienie przez zakładową organizację związkową informacji, o której mowa w art. 251 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych powoduje, że nie są wadliwe czynności podjęte przez pracodawcę bez wymaganego współdziałania z tą organizacją, aż do dnia przedstawienia tej informacji.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 Nr 79, poz. 854 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 1964 Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)